Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Dat pesterijen en geweld op school verstrekkende gevolgen met zich mee kan brengen, werd enkele jaren geleden geïllustreerd door de Columbine High-schietpartij in Amerika. Dat schokkend voorval inspireerde Michael Moore tot een kanjer van een documentaire, maar ook Gus Van Sant tot een sober portret (‘Elephant’), verteld vanuit het standpunt van de jongeren. Ook ‘Klass’ sluit daar thematisch bij aan, maar waar Van Sants film eerder een stijloefening was, richt de Estse cineast Ilmar Raag zijn lens veel meer op de personages.

Zo maken we kennis met de zwijgzame Joosep, een introverte kerel voor wie naar school gaan geen lachertje is. In de openingsscène van de film wordt al duidelijk dat hij niet bepaald de meest geliefde leerling is. Wanneer hij tijdens een basketbalmatch na een worp de ring mist, wordt hij uitgemaakt en beschimpt door zijn klasgenoten. Alsof de publieke vernedering nog niet voldoende was, wordt hij daarna in zijn nakie in de kleedkamer van de meisjes gedwongen, terwijl een boel van zijn collega-pupillen de scheidingsdeur met de jongenskleedruimte gesloten houden. Daartussen bevindt zich ook Kaspar.

Wanneer die laatste tot inzicht komt dat wat ze met Joosep doen niet bepaald van enig fatsoen getuigt, wordt hij eveneens kop van jut. Kaspar besluit immers niet meer deel te nemen aan de pesterijen, en niet veel later neemt hij het zelfs op voor de verstotene. Anders, de leider van de bende, pikt dit niet en treedt telkens harder en mensonwaardiger op tegen de twee jongens. Na een reeks vernederingen zien ze geen andere optie dan een wraakplan te smeden.

‘Klass’ kan je makkelijk van de hand doen als voorspelbaar, maar dat maakt de boodschap van Raag en co niet minder confronterend. Het vergt weinig fantasie om te begrijpen waarnaar de film toewerkt en ook worden de nevenpersonages vaak iets te eendimensionaal voorgesteld. De domheid (of moeten we zeggen: incompetentie?) van het lerarenkorps, de ouders die precies reageren zoals je dat niet moet doen (“Je moet terugvechten”, aldus Jooseps vader zonder enig begrip) of het liefje van Kaspar die een wel heel vreemde karakterevolutie doormaakt, het zijn allemaal terechte punten van kritiek, maar het doet niets af van de mokerslag die ‘Klass’ anderhalf uur lang als een tikkende tijdbom voor de kijker in petto heeft.

De grootste kracht haalt ‘Klass’ immers toch uit zijn geloofwaardigheid, want hoe je ’t ook draait of keert, die clichés zijn niet geheel onrealistisch. Je kan ze immers ook interpreteren als uitvergrotingen om erop te wijzen dat er aan dit probleem nog steeds gewerkt moet worden. En dat ook volwassenen niet altijd onschuldig zijn. De knappe vertolkingen van de twee jonge Estse acteurs in de hoofdrol en de hippe vertelstijl die het verhaal in stroomversnelling naar zijn beenharde climax stuwt, maken van ‘Klass’ een film die je niet snel zal vergeten. En in tegenstelling tot themagenoten als ‘Elephant’ en ‘Ben X’ bevat deze ook karakters die voor je ogen tot leven komen.

Peter Janssens