Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Stellen dat de Amerikaanse onafhankelijke cinema zoals we die anno 2009 kennen er helemaal anders uitgezien zou hebben zonder de invloeden van John Cassavetes is wellicht te kort door de bocht, maar dat de regisseur met Griekse roots, die ook regelmatig voor de camera te bewonderen was, er een hand in gespeeld heeft, staat buiten kijf. Zijn goede vriend en tevens één van z’n fetisjacteurs Peter Falk noemde hem één van de meest gedreven en visionaire artiesten die hij ooit tegen het lijf liep. De box ‘The John Cassavetes Collection’, dat naast vijf iconische klassiekers van diens hand ook nog twee documentaires herbergt, bewijst dit.

In 1950 studeerde Cassavetes af aan de American Academy Of Dramatic Arts, waar hij z’n latere eega Gena Rowlands tegen het lijf liep, met wie hij vier jaar later in het huwelijksbootje stapte en daarna tot zijn dood zou blijven samenwerken. Ondanks zijn diploma als acteur raakte hij maar moeilijk aan een job en omdat hij in de theaterwereld steeds op een ‘njet’ stootte, probeerde hij het als filmfigurant. Wat hem vervolgens acteerwerk opleverde onder de getalenteerde handen van ondermeer Robert Parrish, Martin Ritt en Don Siegel. Het geld dat hij daarmee verdiende, gebruikte hij om in 1959 zelf zijn eerste stappen achter de camera te zetten.

Zijn debuut ‘Shadows’ (uit 1959) verraadde al het genie dat zich in de non-conformistische filmmaker schuilhield. Gedraaid op 16mm en vooral in Europa op heel wat applaus onthaald, maakte Cassavetes met dit aan de toen opkomende nouvelle vague schatplichtige drama meteen indruk, waarna hem snel de kans geboden werd het in een studiosysteem te proberen. Het floppen van het jazzproject ‘Too Late Blues’ en overwegend de vele creatieve ruzies met producent Stanley Kramer bij ‘A Child Is Waiting’ (met Burt Lancaster en Judy Garland zijn meest ‘commerciële’ film) deed de regisseur echter inzien dat Hollywood geen plaats voor hem was.

Terecht dus ook dat die laatste twee niet in deze box huizen, omdat ze niet het hart en de ziel van zijn ander werk uitstralen. Naast z’n eerste film bevindt ook z’n tweede independent zich in deze collectie: ‘Faces’ uit 1968, dat een Oscarnominatie voor Beste Scenario in de wacht sleepte. De andere drie films in deze verzameluitgave vormen een drieluik dat Cassavetes in de jaren zeventig maakte, op het hoogtepunt van zijn kunnen en kritische waardering: ‘A Woman Under The Influence’ (1974), ‘The Killing Of A Chinese Bookie’ (1976) (in zowel de lange versie als de director’s cut) (zie foto) en ‘Opening Night’ (1977). Vaak met fetisjacteurs Peter Falk, Gena Rowlands, Seymour Cassel en Ben Gazzara in voorname rollen.

Opvallend dus hoe Cassavetes als filmmaker inging tegen het Hollywoodsysteem, waar hij als acteur wel de poen schepte (je zag hem wellicht aan het werk in ‘The Dirty Dozen’ en ‘Rosemary’s Baby’). De films die hij afleverde als cineast laten zich kenmerken als logge cinema en harde noten om te kraken: met een speelduur die vaak de twee uur ruim overschreed, protagonisten waarom het niet altijd even makkelijk geven was en cinema vérité-thema’s die vaak nogal zwaar op de hand waren. Maar toch weten zijn films vaak te ontroeren en te beklijven. Een grote meneer die in 1989 bezweek aan een levercirrose.

Extra’s (dvd): twee documentaires. Er is de door André S. Labarthe en Hubert Knapp gedraaide docu ‘Cinéastes De Notre Temps: John Cassavetes’, waarin de filmmaker gevolgd werd tijdens de montage van ‘Faces’ en in Parijs anno 1968, toen de film definitief klaar was. Niet enkel de moeite vanwege de getuigenissen van Cassavetes, maar ook omdat hij zeer eigen is aan de tijd waarin hij gefilmd werd. En de documentaire ‘To Risk Everything To Express It All’ van Rudolf Mestdagh, een terugblik op de carrière van de regisseur en de werkwijze die aan dat palmares ten grondslag lag. Een absolute must.

Peter Janssens