Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray
De Punt
Net als ‘Wijster’ van regisseuse Paula van der Oest vorig jaar vertelt ‘De Punt’ het relaas van een door Molukkers op poten gezette treinkaping. Beide films werden gedraaid voor televisie, zijn gebaseerd op ware feiten (respectievelijk in 1975 en 1977) én zijn vernoemd naar het plaatsje waar de gijzeling zich voordeed. Doordat ‘De Punt’ zowel de zijde van de kapers als de overheid belicht, is hij onbetwistbaar de betere film van de twee, maar door zijn korte speelduur blijkt er geen enkele ruimte te bestaan voor uitdieping.
We schrijven 23 mei 1977. Om negen uur ‘s ochtends wordt de intercity Assen-Groningen door negen gewapende Zuid-Molukse jongeren geschaakt en tot stilstand gebracht. De reden van de gijzeling gaat terug tot een belofte die de Nederlandse regering in 1951 maakte. Toen kwamen Zuid-Molukkers voor een tijdelijk verblijf naar Nederland met de toezegging dat zij op de Molukken hun eigen staat zouden kunnen stichten. In 1977 waren we reeds 26 jaar verder, was er nog niets gebeurd en leefden de meeste Molukkers nog steeds in miserabele omstandigheden. De jongere generatie wilde dit niet zomaar meer aanvaarden en besloot over te gaan tot radicalere acties.
Die achtergrond is interessant én tevens relevant, maar komt in ‘De Punt’ weinig of zelfs helemaal niet tot uiting. Toch probeert cineast Hanro Smitsman (van het ijzersterke drama ‘Skin’) geen oppervlakkig beeld op te hangen van de gebeurtenissen. Integendeel, voor een film met een running time van 82 minuten neemt hij zelfs iets te veel hooi op zijn vork. Zo zoomt hij in op de kaping, de figuren die daar achter zaten, de regeringsgesprekken én de diepe wonden die dit drama geslagen heeft. Dat laatste doet hij aan de hand van een raamvertelling: meer dan 30 jaar na de kaping besluit een omroep een tv-show te maken waarin mensen die nauw bij de gijzeling betrokken waren aan het woord te laten.
De beslissing om het verhaal alzo in flashbackstijl uit de doeken te doen, voegt echter niets toe aan het eigenlijke drama en blijkt evenmin naar een zekere catharsis toe te werken. De non-lineaire structuur - de flashbacks zijn niet eens chronologisch - zorgt er bovendien voor dat emotioneel betrokken raken er niet eenvoudiger op wordt. Uitgangspunt van het televisieprogramma is de enige vrouwelijke kaper in het gezelschap: Noor, die samen met vijf andere gijzelnemers en twee gegijzelden de kaping niet heeft overleefd. Ze heeft de dubieuze eer de eerste vrouwelijke terrorist op Nederlandse bodem te zijn.
De kaping zou uiteindelijk twintig dagen duren vooraleer mariniers de bevrijding forceerden. In het tv-programma zetelen ondermeer de minister van justitie, de vader van Noor, haar toenmalige vriend die de gijzeling wel overleefde en een passagier die aan boord een vriendschap met Noor ontwikkelde. De thematiek en het verhaal zijn natuurlijk schrijnend, maar toch weet de manier waarop Smitsman het in beeld zet niet echt onder de huid te kruipen. De stoffige tv-mise-en-scène maakt eveneens geen indruk en de dialogen zijn vaak nietszeggend. Al is de poging om iedereen een gezicht te schenken (wat hem door een gebrek aan tijd niet lukt) bewonderenswaardig en maakt de afwezigheid van stellingname dit tot een waardig semi-documentarisch verslag.