Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray
Kes
Een jongen en zijn torenvalk. Zo laat deze film zich in een zin samenvatten. Zij het een die de lading lang niet volledig dekt. Een betere omschrijving is ‘een jongen die dankzij zijn torenvalk soelaas vindt in een beknottende maatschappij die hem geen kansen schenkt om boven zichzelf uit te stijgen’. Waarmee we al dichter aansluiten bij de thematiek van Ken Loach, die zijn hele carrière heeft opgebouwd rond wat zich gemakshalve als sociale cinema laat omschrijven.
‘Kes’ is de verfilming van het boek ‘A Kestrel For A Knave’ van Barry Hines, die ook meeschreef aan het scenario. Voor Loach was ‘Kes’ zijn tweede bioscoopfilm nadat hij heel wat gelauwerde docudrama’s had gemaakt voor het kleine scherm. Opvallend is hoezeer Loachs naturalistische stijl en menselijk-sociale thematiek toen al op het voorplan stonden. Ook al heeft Loach inmiddels ruim dertig films gedraaid, ‘Kes’ blijft voor velen zijn onbetwiste meesterwerk. Het staat zelfs op de zevende plaats in de door het British Film Institute opgestelde lijst van beste Britse films van de twintigste eeuw.
Centraal in ‘Kes’ staat de veertienjarige Billy Casper (vertolkt door David Bradley), die opgroeit in een mijnbouwdorpje in Yorkshire. Zijn vader heeft hij nooit gekend, zijn moeder behandelt hem als een hopeloos geval en zijn oudere halfbroer Jud is nou ook niet meteen een ideaal klankbord. Geen wonder dat Billy niet echt op zijn mond is gevallen, hetgeen hem op school nogal eens in problemen brengt. Alles wijst erop dat Billy na zijn schooltijd ook in de steenkoolmijnen zal gaan werken. Tot zijn grote frustratie, maar een plan om uit de klauwen van de steenkoolindustrie te ontsnappen heeft hij niet echt. Tot wanneer hij op een dag een torenvalk wegneemt uit een nest. Billy slaagt erin het dier te trainen, en voor de eerste keer geniet de jongen met volle teugen van zijn leven. De vrijheid van de torenvalk symboliseert ook voor hem de kans dat hij op een dag toch zijn eigen weg kan zoeken en vinden.
Loach brengt zijn stokpaardjes netjes samen: de impact van de omgeving op een individu (in dit geval dat van de school, het dorp en de familie op Billy) en de moeilijkheden die sommigen ondervinden om de dagelijkse mallemolen te overleven, enkel en alleen maar omdat ze in het ‘verkeerde milieu’ opgroeien. ‘Kes’ biedt ook een knap staaltje van Loachs guerillafilmstijl. Hij nam de film quasi in eigen beheer op gedurende acht weken met een minimaal budget. Een no-nonsenseaanpak waar Loach veertig jaar later nog steeds niet vies van is. Loach koos trouwens ook toen al grotendeels voor niet-professionele acteurs om de personages zo getrouw mogelijk te kunnen schetsen. Het lokale dialect zorgde er alvast voor dat de film voor zijn release in Amerika volledig opnieuw moest worden gedubd.
Door te kiezen voor een veertienjarige hoofdrolspeler is ‘Kes’ een film waaraan ook een grote pedagogische waarde wordt opgehangen. En dat is meteen ook de reden dat dit opgroeidrama de tand des tijds met verve heeft doorstaan, en zich zelfs als een (nauwelijks verouderde) hedendaagse variatie van een Dickensiaans drama laat bekijken.