Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Wereldcinemavolgelingen met een neus voor Iraanse cinema zijn ongetwijfeld bekend met de naam Makhmalbaf. Zowel ma en pa als de twee dochters maken films die kwalitatief niet moeten onderdoen voor elkaar. Titels die een belletje kunnen doen rinkelen: ‘Kandahar’ (regie van pa Mohsen), ‘The Day I Became A Woman’ (regie van moeder Marzieh), ‘Buddha Collapsed Out Of Shame’ (regie van oudste dochter Hana) en ‘At Five In The Afternoon’ (regie van jongste dochter Samira). Samira was er trouwens vroeg bij: reeds op haar zeventiende debuteerde ze met ‘The Apple’.

‘Two-Legged Horse’ (of voor degenen die een mondje Farsi (willen) praten ‘Ase Bu-Pa’) is de nieuwste worp van Samira en speelt zich af in een desolaat stuk Afghanistan. Een vader zoekt een oppas voor zijn zwaar gehandicapte zoon (het hummeltje verloor zijn onderbenen nadat hij op een landmijn stapte - een incident waarbij hij trouwens ook zijn moeder verloor). Of liever, de vader zoekt een tweevoetig paard voor zijn zoon. Iemand die bereid is om voor een dollar per dag zijn zoon op zijn rug te dragen: blijkbaar is het goedkoper om een slaaf te kopen dan een echt paard. De keuze valt op de arme en zwakzinnige Guiah. Hij draagt zijn meester elke dag naar school, en het duurt niet lang of hij wordt mishandeld door zijn gehandicapte ‘baas’. De jongen bekogelt hem met stenen, laat hem racen tegen echte paarden en verplicht hem of tijdens het wachten steevast plaats te nemen tussen de paarden en de ezels.

Mohsen Makhmalbaf schreef het scenario voor ‘Two-Legged Horse’ op een nacht. Geen geringe prestatie, daar het verhaal zich op verschillende vlakken laat bekijken. Niet in het minst als allegorische aanklacht tegen politiek wangedrag, machtsmisbruik en de wreedheid van kinderen die opgroeien in een autoritaire maatschappij. Extrapoleer de film en je ziet een verhaal over machtshebbers die de gewone burger hun wil opleggen en onder de knoet houden.
 
Een allegorie die Makhmalbaf benadrukt door de tegenstelling tussen beide kinderen: de meester kan zich niet zelfstandig voortbewegen, maar zich wel uitdrukken, de slaaf kan welhaast niet communiceren, maar fysisch wel normaal functioneren. Je zou dus denken dat de twee samen een goed geheel kunnen vormen, maar dat blijkt niet het geval te zijn: de meester blijft de slaaf steevast koeioneren, en de slaaf blijft als een geslagen hond terugkeren naar zijn meester, ook al kan hij in principe besluiten om het gewoon af te trappen en zich te verbergen voor de jongen en zijn vader. Waarom hij dat niet doet, blijft in het midden: de suggestie wordt gewekt dat Guiah het hazenpad niet kiest omdat hij zich nog liever laat beledigen dan een verborgen en eenzaam leven te moeten leiden. Pa en dochter Makhmalbaf gaan ook de symboliek niet de weg, al is het niet echt duidelijk waarom het lot van Guiah veelvuldig wordt afgewisseld met beelden van pasgeboren pony’s.

Als aanklacht tegen repressie en machtsmisbruik mag ‘Two-Legged Horse’ er zeker wezen, als onder de huid kruipend drama treft het niet altijd doel. Eens het centrale gegeven uit de doeken is gedaan (en dat is al na zo’n tien minuten het geval) vallen de Makhmalbafs iets te vaak in herhaling (er zijn nogal wat scènes waarin Guiah naar school draaft of zelf geselecteerde stenen naar zijn kop krijgt) waardoor het moeilijk is om negentig minuten bij de les te blijven. Wie echter van plan is ooit een thesis te maken over sadistische allegorieën in de cinema doet er best aan de film uit te zitten tot de bittere climax die - zoals dat heet - niet geschikt is voor gevoelige zieltjes en zich qua bestialiteiten kan meten met die uit Passolino’s ‘Salo’.

Simon Couwens