Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

In 2007 publiceerde de Canadese schrijfster en activiste Naomi Klein ‘The Shock Doctrine: The Rise Of Disaster Capitalism’. Een boek waarmee ze haar vrienden omarmde en haar vijanden tegen de schenen schopte. Meteen maakte Klein, die zich in 2001 met de miljoenenseller ‘No Logo’ (waarin ze de grote multinationals op de korrel nam) als antiglobaliste op de markt gooide, nog maar eens duidelijk dat ze geen blad voor haar mond neemt als het aankomt op het ontmantelen van de hypocrisie die voortvloeit uit het Westers kapitalisme en de vrijemarkteconomie.

Kop van jut is Nobelprijswinnaar (!) Milton Friedman wiens in samenspraak met de denktank van de zogenaamde school of Chicago ontwikkeld economisch model steevast nefast blijkt voor de mensenrechten. En niet geheel ontoevallig steeds wordt geïntegreerd in gebieden die net een crisis doormaken. Wat meteen de term crisiskapitalisme verklaard. Klein toont de parallel met de echte shocktherapie: hoe mensen tijdens experimentele fases van de psychologie vaak lichamelijk werden gefolterd in de hoop hen te reprogrammeren, terwijl ze eigenlijk in de meeste gevallen hun eigen identiteit verloren en helemaal niet genezen uit het proces kwamen. Schuif het onverwoestbare ‘One Flew Over The Cuckoo’s Nest’ nog maar eens in de multimedialader om te weten waar we het over hebben.

De eerste case die Klein aanhaalt is de coup van Pinochet in Chili. Daar de economische opvattingen van president Allende niet echt pasten in het Amerikaans denken, steunde de CIA in 1973 de staatsgreep van Pinochet. Terwijl het land daarna in een diepe crisis verzeilde, opstandelingen werden ontvoerd en gefolterd en de gewone man steeds dieper wegzakte in de armoede, adviseert Friedman Pinochet bij de uitbouw van de vrijemarkteconomie die echter enkel de rijken rijker maakt. Van Chili springt ‘The Shock Doctrine’ vervolgens naar de martelpraktijken van de militaire junta in Argentinië, naar het Thatcherbewind in de UK en naar de hervormingen in de Sovjet-Unie onder Jeltsin. Om te eindigen met de nasleep van 9/11 en de huidige economische crisis.

Michael Winterbottom en Mat Whitecross (die eerder al samen ‘The Road To Guantanamo’ regisseerden) gieten Kleins aanklacht in een boeiende documentaire die uitbulkt van archiefbeelden. Die vaak naar de keel grijpen: wie koude rillingen kreeg bij de reconstructie van de massagraven in het voetbalstadion in Costa-Gravas’ ‘Missing’, krijgt ongetwijfeld kippenvel bij de echte beelden uit Chili. Of wat te denken van de fratsen van Thatcher en de suggestie dat de Falklandoorlog in 1982 ‘Wag The Dog’-gewijs in het leven is geroepen om de aandacht van de economische malaise weg te houden? Winterbottom en Whitecross kiezen voor een voice over die alles zo duidelijk mogelijk uit de doeken probeert te doen. Daar de film maar tachtig minuten duurt, wordt sommige info er in zevenmijlslaarzentempo doorgeduwd. Ook al doet het duo hun best om alles zo beschouwelijk mogelijk over te brengen, voor de niet-ingewijden in de materie is de terugspoelfunctie geen overbodige luxe.

Meteen de enige vorm van kritiek in deze fascinerende en onder de huid kruipende docu. Trouwens, wie een nog veel kortere verfilming van ‘The Shock Doctrine’ wil zien, surft best even naar Youtube. Daar staat immers de versie die Naomi Klein samen maakte met Alfonso Cuaron (regisseur van ‘Y Tu Mama Tambièn’ en ‘Children Of Men’) te kijk en te keur. Een experiment dat afklokt op... amper zes minuten.

Simon Couwens