Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

In 2006 maakte lezend Zweden kennis met ‘Snabba Cash’, de debuutroman van advocaat Jens Lapidus. Een boek waarin de auteur uit zijn persoonlijke ervaring putte om het reilen en zeilen van de georganiseerde misdaad in Stockholm uit de doeken te doen. De misdaadroman groeide ogenblikkelijk uit tot een bestseller en Lapidus verkondigde dat hij nog twee delen zou schrijven die samen ‘The Stockholm Noir Trilogie’ zouden vormen: een ambitieuze verwijzing naar James Ellroys gelauwerde ‘LA Noir Trilogie’. Lapidus hield woord: ‘Aldrig Fucka Up’, het tweede deel van de trilogie verscheen in 2008, het derde ‘Livet Deluxe’ komt deze zomer uit.

Dat ‘Snabba Cash’ ook een filmversie zou krijgen, lag voor de hand: zo gaat dat nu eenmaal met bestsellers. Zeker nu de Scandinavische detectives het wereldwijd goed doen. Al is ‘Snabba Cash’ geen detective en niet echt te vergelijken met het universum van pakweg Henning Mankell of Stieg Larsson: politieagenten of speurneuzen komen er nauwelijks aan te pas, daar dit verhaal volledig wordt verteld uit het oogpunt van de misdadigers.

De centrale as in ‘Snabba Cash’ (wat zoveel betekent als ‘Snel verdiend geld’) is JW (Joel Kinnaman), een student economie die er van droomt rijk te worden. Zelf is hij maar van eenvoudige afkomst, maar veel van zijn vrienden zitten van huis uit verankerd in de Stockholmse jetset. JW klust illegaal bij als taxichauffeur om wat bij te verdienen en krijgt op een dag het aanbod van zijn baas Abdulkarim om mee te stappen in zijn cocaïnebusiness. Als blijkt dat JW een financieel plan heeft om zwart geld wit te wassen, lijkt zijn broodje gebakken. Maar een broodje is niet genoeg, want JW wil meer. Zeker als hij ontdekt dat hij tegen betaling informatie kan doorspelen naar de Servische Mrado die voor de Joegoslavische maffia vuile klusjes opknapt en Abdulkarims handel wil overnemen. En dan is er nog Jorge, een Chileen die uit de gevangenis is ontsnapt en deel uitmaakt van Abdulkarims bende. Wanneer Jorge door Mrado halfdood wordt geslagen vat JW een genegenheid op waardoor hij uiteindelijk tussen twee vuren komt te staan.

‘Snabba Cash’ zorgde van meet af aan voor de nodige ophef in Zweden. Een verhaal waarin werd getoond hoe brave studenten minder brave dingen deden om tot een hogere klasse te behoren en hoe hun hoofdstad was geïnfecteerd met misdaadorganisaties met wortels in de Balkan, bleek voor velen een echte openbaring. Regisseur Daniel Espinosa schoeit de verfilming van Lapidus’ roman op Amerikaanse leest, en brengt het snedig in beeld. Het resultaat is een vlot bekijkbare, maar te weinig verrassingen biedende misdaadprent die vooral grossiert in clichés en nooit echt onder de huid van de personages kruipt. Lapidus en Espinosa doen hun best diepgang te brengen door iedereen met persoonlijke demonen op te zadelen die hun ‘snel rijk’-credo rechtvaardigen. Zo wil JW aanvaard worden door de rijke Sofie, wil Jorge voor zijn zwangere zus zorgen en zou Mrado liever een normaal leven leiden met zijn dochtertje. Wie wat thuis is in het genre, zal echter niet echt in de ban zijn van deze traditioneel weergegeven dilemma’s.

Hoe clichématig het ook mag zijn, ‘Snabba Cash’ heeft de betrokkenen alvast geen windeieren gelegd. In Zweden zorgde ‘Snabba Cash’ voor overvolle zalen, en sprong het licht snel op groen voor twee sequels (de eerste komt volgend jaar in de zalen). Er zijn ook vergevorderde plannen voor een Amerikaanse remake, zowaar met Zac Efron in de hoofdrol. En Daniel Espinosa heeft aan het succes van ‘Snabba Cash’ inmiddels ook een regieklus in Hollywood overgehouden: momenteel staat hij op de set van ‘Safe House’ met in de hoofdrollen Denzel Washington en Ryan Reynolds.

Simon Couwens