Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

“I love the smell of napalm in the morning.” Zou er een meer tot de cinematografische verbeelding sprekend citaat bestaan dan deze onsterfelijke zinsnede van luitenant-kolonel Killgore? Frankly my dear, we don’t give a damn. Zeker niet nu we ons kunnen laven aan deze tamelijk definitieve collector’s edition-Blu-ray-uitgave van de klassieker die het napalmerend citaat herbergt. En die klassieker, jongens en meisjes, is uiteraard Francis Ford Coppola’s ‘Apocalypse Now’ die 32 jaar na zijn Gouden Palm wegkapende debuut in Cannes nog niets aan impact heeft ingeboet.

‘Apocalypse Now’ is gebaseerd op Joseph Conrads novelle ‘Heart Of Darkness’ uit 1902. Waar die literatuurklassieker zich afspeelt in het toenmalige Kongo, verkassen Coppola en scenarist John Milius het gegeven naar Vietnam om zo de demonen van de verloren onschuld van de toenmalige Amerikaanse generatie in kaart te brengen, tegelijkertijd het Europees kolonialisme vervangend door Amerikaans interventionisme. Dit alles gezien door de ogen van kapitein Willard (Martin Sheen) die tijdens de Vietnamoorlog de opdracht aanvaardt om via de Nungrivier Cambodja binnen te varen en daar de op eigen houtje opererende en machtsgeil geworden Special Forces kolonel Kurtz (Marlon Brando) uit te schakelen. Het gevolg is een afdaling in de hel waar zelfs Dante jaloers zou op zijn, daar Willard meer dan eens met de neus op de waanzin van de oorlog wordt gedrukt.

Het ontstaan van ‘Apocalypse Now’ leest als een onvervalste thriller. Het was John Milius’ idee om Conrads ‘Heart Of Darkness’ te gebruiken als leidraad voor een Vietnamfilm. Hij begon aan het script in 1969 en de bedoeling was dat de film zou worden geregisseerd door George Lucas. Met een budget van amper twee miljoen dollar, in cinema verité-stijl en met echte soldaten in de cast. Halverwege de voorbereidingen stortte Lucas zich echter op ‘American Graffiti’ en werd hoe langer hoe meer duidelijk dat Coppola zich geroepen voelde het project over te nemen van Lucas, zeker nadat ook John Milius de regie aan zich voorbij liet gaan. Van twee miljoen was al snel geen sprake meer: Coppola wikkelde zich rond het project als een boa constrictor rond een eekhoorn en trok in 1976 met een omvangrijke crew en een ambitieuze cast naar de Filippijnen voor wat een opnameperiode van vijf maand moest worden, maar uiteindelijk meer dan een jaar in beslag zou nemen. Oorzaken voor wat een van de meest tot de verbeelding sprekende opnames ooit zou worden waren er genoeg: Coppola’s megalomanie, sets die tijdens een orkaan tegen de grond gingen, Brando die op de set opdaagde als een larger than life dikkerd en zich moeide met het scenario, Martin Sheen die een hartaanval kreeg, etc. De postproductieperiode was al even hectisch: toen de film in 1979 in Cannes werd getoond, betrof het nog steeds een werkprint en geen finale versie.

In een tijd waarin films in supergesofisticeerde CGI-omgevingen worden gedraaid en vaak met een crew waarin zelfs de scriptgirlassistente een persoonlijke voetmasseuse heeft, is het zowaar bijna orgasmisch om je als cinefiel vast te bijten in een film waarvan de ambachtelijke totstandkoming op zich al meerdere kijkbeurten vergoelijkt. Los daarvan is ‘Apocalypse Now’ ook verplichte kost als je geen jota geïnteresseerd bent in de verhalen achter de schermen. De zweterige teneur, onverwoestbare scènes (de helikopteraanval op de tonen van Wagners ‘Ride Of The Valkyries’ kreeg recentelijk nog een hommage in ‘Rango’), een welhaast mythische cast en een hypnotiserende vertelstijl zorgen ervoor dat ‘Apocalypse Now’ één van de onverwoestbare meesterwerken uit de zevende kunst blijft.

Toegegeven, zij het eentje dat niet geheel ongeschonden de eindstreep haalt. De climax is ietwat ongefocust en de zwaarte van Brando’s vertolking hangt tegen het einde als een donkere schaduw over de film. En dan is er nog de discussie welke versie de beste is: de originele uit 1979 (al goed voor twee uur en half) of de door Coppola gesuperviseerde ‘Redux’-versie die in 2001 werd uitgebracht en die vijftig minuten beeldmateriaal dat destijds werd verwijderd herstelt, waaronder een lange scène op een Franse plantage. Wie niet kan beslissen of wil vergelijken hoeft alvast niet te treuren, daar deze blu-rayuitgave beide versies broederlijk naast elkaar aanbiedt. Coppola mocht zijn niet maffia-magnum opus dan wel laten eindigen op de tonen van The Doors’ ‘The End’, deze uitgave laat zich vooral bekijken als een nieuw begin en is een must voor iedere rechtgeaarde cinefiel (het bouwjaar speelt geen rol).

Extra’s (Blu-ray): alsof de originele bioscooprelease en de ‘Redux’-versie nog niet genoeg zijn, bevat de tweeschijvenuitgave ruim negen uur aan extra’s. Nieuwe en omvangrijke interviews met en gesprekken tussen John Milius, Martin Sheen en Francis Ford Coppola, featurettes over verschillende aspecten (montage, geluid, casting etc.) en aanvullende scènes die in geen enkele versie te zien zijn. Wie een nog grotere honger heeft, doet er goed aan de pijlen te richten op de nog meer omvangrijke drieschijvenversie, die eveneens de spraakmakende docu ‘Hearts Of Darkness: A Filmmaker’s Apocalypse’ bevat: een anderhalfuur durende kijk op de getroebleerde opnames, grotendeels bestaand uit archiefmateriaal verzameld door Eleanor Coppola, Francis’ echtgenote. Alles aangevuld met promotiemateriaal, storyboards en scriptnoties. Indrukwekkend, heet zoiets.

Simon Couwens