Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Het is bijna onmogelijk geworden om George Lucas en ‘Star Wars’ niet in één adem te noemen, maar vooraleer de toekomstige zakenman (veeleer dan regisseur) in 1977 uit zijn voegen barstte met wat nog altijd beschouwd mag worden als één van de meest iconische filmtrilogieën (of sextet, zo je wil) aller tijden, was hij best een boeiend filmmaker, deel uitmakend van de movie brats uit de jaren ’70 waar ook zijn collega’s en vrienden Steven Spielberg en Francis Ford Coppola toe behoorden.

Zijn debuut ‘THX 1138’ indachtig lijkt het al bijna onmogelijk dat Lucas aan de wieg stond van ‘Star Wars’ (het was dan wel sf, de insteek kon niet meer verschillen), maar een nog veel vreemdere eend op zijn palmares is het in de broeierige zomer van 1962 gesitueerde ‘American Graffiti’, een ensemblefilm annex coming of age-drama dat inzoomt op het wel en wee van een groep vrienden, op de grens van volwassenheid. Niet alleen voor hen staan er heel wat veranderingen op til, maar ook Amerika stond toen aan de start van een tumultueus tijdperk. Mocht Lucas met ‘Star Wars’ niet het ei van Columbus uitgebroed hebben, vraag je je toch af waar het met zijn carrière heen zou zijn gegaan.

Niet alleen Lucas werd met deze prent een paar treden hoger op de succesladder gepiloteerd, ook voor vele castleden betekende deze uit 1973 daterende classic een opstapje naar meer. Zo zien we onder meer Richard Dreyfuss, Harrison Ford, Ron Howard en Charles Martin Smith deel uitmaken van de sterrencast. Die laatste twee zouden het uiteindelijk zelf tot regisseur schoppen, de ene (Howard) al iets succesvoller dan de andere (Smith). Ze zijn perfect gecast als tieners die voor altijd afscheid moeten nemen van het leven dat ze tot dan toe als enige kenden. Lucas brengt hun beslommeringen, twijfels, angsten en verlangens met heel wat humor en ouderwetse charme in beeld, bovendien ondersteund door een intussen legendarische soundtrack, bestaande uit gouden classics. Voor die soundtrack wilden de makers oorspronkelijk 80 golden oldies bundelen, maar rechtenkwesties (producer Colonel Parker was in die tijd erg veeleisend wanneer het op het gebruik van Elvis-songs aankwam) brachten het aantal uiteindelijk naar een goeie 50. Wat ‘American Graffiti’ nog altijd het dichtst in de buurt brengt van de pelliculevariant op een klassieke Wurlitzer.

Het succes van ‘American Graffiti’ was dan ook overdonderend en als kind van zijn tijd is dit typisch een film die anno 2009 niet meer als dusdanig gemaakt zou kunnen worden. Niet alleen biedt hij een treffende en accurate weergave van een wereld die tegen een verandering aankijkt, ook is hij gemaakt toen die verandering volop aan de gang was. Een tijd ook waarbij in de filmindustrie alles nog ongedwongen kon, en dat voel je in elk shot terugkomen. Het is geen toeval dat veel geslaagde scènes uit improvisatie of spielerei groeiden. Zoals het moment waarop Charles Martin Smith met zijn vespa een tuimelperte maakt.

‘Star Wars’ even buiten beschouwing gelaten (wat in de loop der jaren is uitgegroeid tot een product) toont ‘American Graffiti’ een Lucas die we daarna nooit meer gezien hebben: politiek geëngageerd en met een visie op de wereld rondom hem. De wereld die hij nadien schiep, zag er dan wel bijzonder uit, hij was ook artificieel en bestond enkel maar uit droids, robots en lightsabers. Het maakt dit unieke tijdsdocument alleen maar meer een curiosum. En ook een meesterwerk, achterna gehinkt door een overbodige sequel die moest optornen tegen niet in te lossen verwachtingen. Er is dan ook een reden waarom enkel het superieure eerste deel eindelijk zijn weg naar Blu-ray gevonden heeft. Een must.

Peter Janssens