Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Met een titel als ‘Sinaasappelen En Zonneschijn’ bestaat de neiging te denken dat dit een filmpje is waarbij de Beach Boys op de klankband figureren. Niets blijkt minder waar. Als je weet dat ‘Oranges And Sunshine’ geregisseerd is door de zoon van Ken Loach, dat het allemaal gebaseerd is op waargebeurde feiten en dat het een en ander draait om uitbuiting en mishandeling van kinderen, dan is duidelijk dat er niet meteen plaats is voor vrolijke surfgeluiden.

‘Oranges And Sunshines’ is het speelfilmdebuut van Jim Loach nadat hij eerder afleveringen regisseerde van reeksen als ‘Coronation Street’, ‘Bad Girls’ en ‘Hotel Babylon’. Met zijn debuut zit hij al meteen in het vaarwater van zijn pa, die je maar weinig meer moet leren over het aanklagen van sociaal onrecht. Door zijn tanden te zetten in een groot schandaal waarbij duizenden Britse kinderen werden verscheept naar overzeese gebieden (vooral naar Australië) kiest hij voor een project dat alleen al op basis van de thematiek aandacht vraagt.

Loach is niet degene die het verhaal naar buiten bracht: die eer gaat naar Margaret Humphreys (vertolkt door Emily Watson), een sociaal werkster uit Nottingham. In 1987 ontdekte die dat heel wat arme Britse (wees)kinderen per boot naar onder andere Australië en Canada werden gebracht. Hun ouders of familie kregen te horen dat ze als adoptiekind bij rijke pleegouders waren ondergebracht, de kinderen zelf werd verteld dat hun ouders of voogd overleden waren, en dat er niemand in Engeland voor hen kon zorgen. Het zogeheten ‘Home Children’-project werd in 1869 uitgedokterd door ene Annie MacPherson, en liep door tot in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Humphreys bracht aan het licht dat gedurende die periode in totaal zo’n 150.000 kinderen werden verhandeld, en dat sommige kinderen zelfs nog maar drie jaar waren. In Australië kwamen de kinderen terecht in een opvangkamp dat werd geleid door de zogenaamde Christian Brothers. Niet echt een vlag die de lading dekte, daar de kinderen er werden verplicht om zware arbeid te verrichten en daarnaast vaak fysiek, mentaal en seksueel werden misbruikt. Een van de redenen voor deze kinderhandel was dat het voor de Britse regering veel goedkoper was om de wegwerpkinderen overzees op te voeden: in Engeland zou het zo’n vijf pond per dag zijn voor verzorging en voedsel, in Australië volstond tien shilling. Er speelden eveneens raciale motieven mee: door blanke kinderen in te voeren in Australië speelde de hoop dat de blanke populatie op termijn die van de Aboriginals zou overstijgen.

Genoeg stof om een boeiende prent aan op te hangen, maar substantieel diep graaft Jim Loach niet. Het blijft bij het registreren van de feiten, en het stijgt slechts zelden uit naar vuist op de tafel-cinema. Wat gezien het thema toch een beetje jammer is. Als docudrama heeft het zeker zijn momenten: de titel blijkt afkomstig van de belofte die de autoriteiten deden aan de kinderen. Hun boottrip werd voorgesteld als een reis waarbij ze bij aankomst zouden worden vergast op sinaasappelen en heel veel zon. Het verhaal wordt grotendeels verteld vanuit het standpunt van twee mannen die als kind naar een voor hen vreemd continent werden gebracht (vertolkt door Hugo Weaving en David Wenham) en die beiden om een andere reden de identiteit van hun ware ouders willen achterhalen.

‘Oranges And Sunshine’ loopt een heleboel rondjes op het canvas van deze mensonterende uitschuiver uit de geschiedenis van Groot-Brittannië (pas in 2010 excuseerde toenmalig premier Gordon Brown zich openlijk voor de schandvlek uit het verleden), maar deelt zelden diepgaande uppercuts uit. Enerzijds is het een goede zaak dat Loach zijn film niet laat vallen of staan met sensatiezoekende beelden, anderzijds ontbreekt toch de echte verontwaardiging om cinematografisch gepakt te zijn. Al bij al een beloftevol debuut, en eentje dat papa Ken zeker zal kunnen smaken. Alleen hopen we dat Jim de vorige keer de koe resoluut bij de horens vat en een filmpje aflevert dat iets meer tegen de ribben plakt.

Simon Couwens