Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Dat J. Edgar Hoover een boeiende figuur was, staat buiten kijf. In 1935 kwam hij aan het hoofd te staan van het pas opgerichte Federal Bureau Of Investigation (het FBI dus), en hij hield er tot aan zijn dood in 1972 de touwtjes strak in handen. Tijdens zijn loopbaan bouwde hij het FBI uit tot een grootschalige antimisdaadorganisatie en stond hij mee aan de wieg van moderne opsporingstechnieken zoals het uitbouwen van een nationale vingerafdrukkendatabase en forensische methodes om misdadigers te klissen. Die verwezenlijkingen zijn maar een zijde van de medaille: de egocentrische Hoover gebruikte het FBI ook om geheime dossiers aan te leggen over publieke figuren: presidenten en hooggeplaatste politici inclusief. Geen wonder dat Hoover her en der werd omschreven als ‘de machtigste man in Amerika’.

Een turbulent leven als dat van Hoover in een biografische prent gieten, vergt uiteraard nogal wat kunde. Als er een ding is waarvan we weten dat Clint Eastwood het bezit dan is het wel kunde, maar toch vroegen velen zich af of good old Clint met zijn eigen, trage en welhaast laconieke stijl de juiste man was om een biografie over Hoover te draaien. ‘J. Edgar’ is een project dat je eerder aan Oliver Stone zou linken, getuige bijvoorbeeld diens ‘Nixon’ of ‘W.’. De vraag stellen is ze niet noodzakelijk beantwoorden: ‘J. Edgar’ is inderdaad een film die zijn potentieel niet volledig waarmaakt, de vraag is of de schuld daarvoor bij Eastwood ligt of dat er toch vooral op de scenarist moet worden geschoten.

Feit is dat ‘J. Edgar’ een bochtig parcours kent: er zijn niet echt scènes die er uitspringen en het geheel wordt vrij fragmentarisch aangepakt. Waardoor je meermaals het gevoel krijgt dat er meer zaken uit Hoovers leven niet dan wel worden behandeld. De controverse rond de figuur van Hoover blijft vrij beperkt, en na twee uur en een kwartier heb je het gevoel meer bijgeleerd te hebben over het ontstaan van de FBI dan over de kuiperijen van Hoover. Scenarist Dustin Lance Black (die het er beter van afbracht met ‘Milk’) moest uiteraard schrappen om Hoovers volledige levensloop in twee uur en een kwartier kwijt te kunnen, en die tijdsduur blijkt nog te weinig om een allesomvattend epos te huisvesten. Black koos ervoor om niet-lineair te schipperen tussen de bejaarde Hoover die zijn memoires vertelt en de jonge Hoover die aan zijn carrière werkt. Een klassieke aanpak, maar daarom nog niet de meest efficiënte. Al vermijdt het decenniumspringen dat je eerst anderhalfuur naar een jonge Leonardo DiCaprio moet kijken, en dan nog een uur naar een DiCaprio die schuilgaat onder oudemannenmake-up.

DiCaprio laat zich trouwens volledig gaan in de titelrol. Het is niet de eerste keer dat hij een iconische Amerikaan vertolkt (zie zijn rol als Howard Hughes in Martin Scorseses ‘The Aviator’), en hij kent inmiddels het klappen van de zweep als het op epische cinema aankomt. Geen wonder dat hij weinig moeite heeft om zijn stempel te drukken op het geheel. Zeker omdat er naast DiCaprio niet echt veel grote publiekstrekkers te bespeuren zijn: altijd een goede manier om de kosten van het productiebudget te drukken natuurlijk. Naomi Watts komt nog vrij veel in beeld als Hoovers privésecretaresse Helen Gandy (maar heeft niet echt veel te doen) en de rol van Judi Dench (als Hoovers moeder) is sowieso te klein om impact te maken. Blijft over: de zich in de kijker werkende Armie Hammer (‘The Social Network’) als Hoovers protegé en geheime minnaar Clyde Tolson. De homoseksuele relatie tussen beide mannen krijgt ook vrij veel aandacht, maar Eastwood ziet er strikt op toe dat het allemaal tactvol verloopt: keet en schandaal schoppen stond duidelijk niet op zijn agenda.

Waardoor ‘J. Edgar’ tussen twee stoelen valt. De wil om een allesomvattende biografie over een van Amerika’s markante figuren af te leveren, is er wel degelijk. Maar tegelijkertijd voel je dat die ambitie niet volledig tot ontwikkeling is gekomen. Daardoor besluiten dat ‘J. Edgar’ een mislukte prent is, is dan weer te kort door de bocht. Zelfs al behoort deze prent niet tot de beste in Eastwoods oeuvre, een oude vos hoef je het klappen van de filmzweep natuurlijk niet meer te leren. Wie geen meesterwerk verwacht, en vrede neemt met een dummiehandleiding over het doen en laten van J. Edgar Hoover zit hier sowieso aan het juiste adres.

Simon Couwens