Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Popquiz, hotshot. Welk huis-, tuin en keukentoestel werd in 1902 in een elektrische versie gepatenteerd voor thuisgebruik? Gingen het voor: de naaimachine, ventilator, theeketel en broodrooster. Kwamen er na: de stofzuiger en het strijkijzer. Antwoord: de vibrator. Jawel. En over de ontstaansgeschiedenis van dat zoemende kleinood is een deels waarheidsgetrouwe, maar voor het grootste deel fictieve film gedraaid, die heel toepasselijk door een vrouw is geregisseerd. Door Tanja Wexler om precies te zijn, de halfzus van Daryl Hannah.

Wexler mag dan een Amerikaanse zijn, ‘Hysteria’ is op en top Brits, gekenmerkt door een summiere karakteruitdieping en breed uitgetekende personages op maat gemodelleerd van een voortreffelijk uitgekozen Britse cast, zij het aangevuld met Maggie Gyllenhaal. Verwacht je – gezien het onderwerp – trouwens niet aan een verzameling schunnige of opwindende grappen: ‘Hysteria’ is in de eerste plaats een geschiedkundig verantwoorde reconstructie van de woelige tijden waarin vrouwen opkwamen voor hun rechten, geneeskunde het voorrecht van de rijken was en de elektrische revolutie op het punt stond los te barsten.

Joseph Mortimer Granville (Hugh Dancy) is anno 1880 een idealistische dokter die na zijn ontslag in een gemeenschapsziekenhuis aan de slag gaat in de privépraktijk van de gyneacoloog Dalrymple (Jonathan Pryce). Die is al een tijd op zoek naar een partner aan wie hij later zijn praktijk kan overlaten, en de jonge Granville lijkt daarvoor uitstekend geschikt. Tegelijkertijd wordt Granville verliefd op Dalrymples jongste dochter Emily (Felicity Jones) en raakt hij volledig in de ban van haar oudere zus Charlotte (Gyllenhaal), die niets moet weten van de kortzichtigheid van haar vader en zich inzet voor de minderbedeelden in de sloppenwijken van Londen. Daarnaast gelooft ze dat de mannen niet langer in hun ivoren toren kunnen blijven, en dat de tijd dat de vrouwen stem- en andere rechten krijgen niet veraf meer is.

De historische omkadering van ‘Hysteria’ is accuraat, net als het personage van Granville die de eerste vibrator patenteerde, en vervolgens de rechten verkocht aan het Amerikaanse bedrijf Hamilton Beach die het toestelletje in 1902 op grote schaal – en op medisch verantwoorde wijze – verspreidde. Voordat Granville de vibrator uitvond, gingen heel wat vrouwen naar de gyneacoloog voor een zogenaamde ‘vulvamassage’, waarin de dokter van dienst hun erogene zone masseerde tot wanneer er een orgasme volgde. Volgens de heren doktoor de enige manier om te ontsnappen aan de hysterie waaraan de vrouwen destijds mee te kampen hadden. Niet dat de dokters genoten van de klus: voor de meeste was het een job als een ander, en dan ook nog een best vermoeiende daar ze na een zo’n dagje massage vaak opgezadeld zaten met verstuikte polsen.

Granville mag dan wel echt hebben bestaan, de inkleuring van de personages is grotendeels fictie. De karakters lijken eerder ontsnapt uit een vulgariserende sitcom dan uit een diepgravend drama.  Erg is dat niet: de uitvinding van de vibrator leent zich nu eenmaal beter voor een lichtvoetige komedie dan voor een zwaar op de hand liggend drama. Dat heeft ook de cast begrepen: Hugh Dancy en Felicity Jones zijn naïef charmerend, Jonathan Pryce is uitstekend als hautaine vrouwendokter, Maggie Gyllenhaal bezit het juiste temperament voor een barricadenrol en Rupert Everett is hilarisch als Lord Edmund St. John-Smythe, een rijke nietsnut annex uitvinder die geniet van nieuwe hebbedingen zoals de telefoon en zonder het zelf te beseffen bijdraagt aan wat het populairste seksspeeltje aller tijden gaat worden.

Simon Couwens