Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Om een of andere bizarre reden breidde de Vlaamse film zijn portfolio op korte tijd uit met drie titels waarin de futiliteit van het leven en de scherpe snee van de man met de zeis op het voorplan staan. In ‘Adem’ toont Hans Van Nuffel wat het is om met mucoviscidose te moeten leven, in ‘Hasta La Vista’ heeft Geoffrey Van Enthoven het over het hunkeren van een trio lichamelijk gehandicapten naar seks en in ‘Tot Altijd’ beroert Nic Balthazar de gemoederen met het waargebeurde verhaal van Mario Verstraete, een MS-patiënt die op 30 september 2002 vrijwillig uit het leven stapte nadat de Belgische regering de euthanasiewet goedkeurde. Een wet waar Verstraete trouwens zelf heel wat jaren publiekelijk voor ijverde.

Uit dit rijtje is ‘Tot Altijd’ de meest interessante. Niet alleen omdat het gebaseerd is op ware feiten, maar ook omdat die feiten zorgen voor een interessant brugje naar een stuk menselijke en vaderlandse geschiedenis. Balthazar behandelt de polemieken over de in 2002 door de Belgische regering goedgekeurde euthanasiewet vooral langs de zijlijn met archiefbeelden, al gaat hij niet voorbij aan het stof dat Verstraetes fel gemediatiseerde beslissing om als eerste van die wet gebruik te maken deed opwaaien, zeker in katholieke kringen. Wat alles extra controversieel maakte: MS is op zich geen dodelijke ziekte, maar een aandoening waar je oud mee kan worden. Verstraete leed echter aan een zeer agressieve vorm van MS en had geen zin in een leven waarin zijn ledematen, geheugen, verstand en zintuigen dienst weigeren. Waarop hij de beslissing nam om zich – onder toezicht van een dokter en in het bijzijn van zijn familie – net voor zijn veertigste verjaardag te laten euthanaseren.

Los van de historisch accurate insteek is ‘Tot Altijd’ in de eerste plaats uiteraard het verhaal van Mario Verstraete zelf. Verrassen doet het resultaat niet: al was het maar omdat dit een nauwelijks verholen doorslagje is van gelijk(w)aardige projecten als Oscarwinnaar ‘Mar Adentro’ waarin Javier Bardem als verlamde patiënt ijverde voor euthanasie. Net als die film speelt ‘Tot Altijd’ een beetje manipulatief vals. Balthazar (die Verstraete trouwens zelf heeft gekend) toont in zowat elke scène een deel van het aftakelingsproces van Verstraete, en zijn pijn en angsten komen nadrukkelijk aan bod. De kans dat je als kijker tijdens het cruciale laatste halfuur niet aan Verstraetes zijde staat, is daardoor wel heel klein.

Op zich is niets mis met die manipulatie trouwens. Een krop in de keel hoort nu eenmaal bij een film over de essentie van het leven en de dood. Tijdens het laatste halfuur brengt Balthazar het afscheid van Mario sereen – én ontroerend – in beeld. Ja, hij gaat over de tranentrekkersschreef, maar het blijft een mooi staaltje van emo-cinema. Enkel de laatste shots in het café en van de begrafenis zijn overbodig: beter was Balthazar gestopt bij het beeld van Verstraete die vredig sterft in de armen van zijn ouders. Dat er bij velen tranen zullen vloeien, komt bovendien ook door de uitstekende acteerprestaties van de doorleefde cast. Vooral aan de memorabele vertolking van Koen De Graeve valt niet te tornen. De finesses waarmee hij de innerlijke strijd van het hoofdpersonage weergeeft is steeds tastbaar, zeker omdat hij ook nog eens meer dan twintig kilo kwijtspeelde om er lichamelijk afgetakeld uit te zien.

Jammer is dat Balthazar in ‘Tot Altijd’ naast de traan nogal geforceerd plaats ruimt voor de lach. De humor en tragiek vloeien zelden naadloos in elkaar, en dat voel je. Zeker omdat Balthazar zich grotendeels beperkt tot een kunstje: het te pas en onpas in beeld brengen van Iwein Segers als one-liner spuiende sidekick. Een beetje te vergelijken met Seth Rogen die Joseph Gordon-Levitts strijd tegen kanker ‘opleukte’ in ‘50/50’. Weinig subtiel, omdat de veelal zichtbaar getelefoneerde grappen te goedkoop ogen en oren en vooral een glijmiddel lijken om ‘Tot Altijd’ aan een groot publiek te verkopen, zodat zowel scholen, vrouwenverenigingen als de man in de straat zich geen beroerte huilen. Als puntje bij paaltje komt is de opzichtige humor gelukkig niet de doodsteek voor ‘Tot Altijd’ (de plus blijft groter dan de min), al zorgt het er wel voor dat de film de sprong van goed naar groots niet maakt.

Extra’s (dvd): een vrij informatieve making of van een half uur (wie De Graeves dieet wil volgen houdt best pen en papier bij de hand ) en een kort item over het milieuvriendelijke aspect van de opnames.

Simon Couwens