Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray
Taxi Teheran
Sant in eigen land: Jafar Panahi is het niet meteen. Integendeel, deze Iraanse cineast heeft door de Iraanse regering een verbod gekregen om nog films te regisseren. Niet dat hij zich dat verbod aantrekt: Panahi mag dan al sinds 2010 op de zwarte lijst staan, sindsdien draaide hij in het clandestien en geniep al drie films. ‘This Is Not A Film’ in 2011, ‘Closed Curtain’ in 2013 en deze ‘Taxi Teheran’ die op het voorbije festival van Berlijn de Gouden Beer won.
Waarom Panahi geen films meer mag maken in Iran? Omdat de man zonder schroom het regime een veeg uit de pan geeft. En dat mag dus niet. Tsk tsk. Het verbod loopt officieel tot in 2030. Panahi kreeg daarnaast ook een gevangenisstraf van zes jaar, maar die straf werd uiteindelijk omgezet in huisarrest nadat hij in de gevangenis in hongerstaking was gegaan. Dat Panahi toch films kon maken zonder te worden vervolgd, duidt erop dat de autoriteiten zich wel degelijk zorgen maken om hun imago in het buitenland. Panahi’s ban werd immers fel bekritiseerd door het vrije Westen. Vandaar dat Panahi niet werd gearresteerd na zijn twee illegale films. Het feit dat ‘This Is Not A Film’ en ‘Closed Curtain’ allebei in Panahi’s eigen huis werden gedraaid, kan er ook mee te maken hebben. Voor ‘Taxi Teheran’ waagt hij zich voor het eerst buitenshuis na het filmverbod. Al heeft hij zijn huis eigenlijk ingeruild voor een taxi, waar de volledige film/documentaire zich afspeelt.
‘Taxi Teheran’ heeft veel weg van het televisieprogramma ‘Taxi’ waarin een valse taxichauffeur zijn passagiers pertinente vragen stelt in de hoop zo een ontbolsterend gesprek los te weken. Panahi doet hier hetzelfde: met een kleine camera op het dashboard schetst hij het leven van alledag in de Iraanse hoofdstad. Zij het niet helemaal zonder manipulatie of truken van de foor: uiteraard worden alleen de verhalen getoond die Panahi’s zaak kleuren. Dat Panahi ook bekenden in zijn taxi krijgt, is uiteraard helemaal geen toeval, zeker niet als er zich een gesprek ontspint met zijn nichtje dat voor een schoolopdracht een film moet regisseren, en prompt van Panahi te horen krijgt wat wel en niet mag.
Voor de rest gaat Panahi voor de moraal – zoals in de dialoog tussen een kleine crimineel die voor de doodstraf is en een lerares die daar een andere visie op nahoudt. Of in een onderhoud met een mensenrechtenadvocate. Er kan ook gelachen worden, getuige de rit met twee oudere vrouwen en een visbokaal. En tragiek komt er als een bloedende man en zijn echtgenote de taxi als ambulance gebruiken.
De kritiek in ‘Taxi Teheran’ wordt nooit beenhard, althans niet openlijk: misschien toch een ‘overwinning’ voor het regime? Of toch niet, daar Panahi duidelijk laat blijken hoe schizofreen het er in zijn land aan toe gaat, terwijl de menselijke verhalen in zijn valse taxi universeel genoeg zijn om te duiden dat de inwoners van Teheran mensen zoals u en ik zijn. Misschien was het wel die boodschap die de jury in Berlijn onder voorzitterschap van Darren Aronofsky deed besluiten om Panahi’s nieuwste de Gouden Beer te geven. Panahi kwam zijn hoofdprijs uiteraard niet zelf ophalen: die eer was weggelegd voor Hana Saeidi, het nichtje dat in de film een les in guerillafilmmaken krijgt.
‘Taxi Teheran’ is een interessante toevoeging aan het oeuvre van Panahi én aan de cinema uit het Midden-Oosten. Wie Panahi trouwens op het top van zijn niet-illegaal filmende kunnen wil zien, doet er goed aan om zijn debuut ‘The White Balloon’ - dat in 1995 in Cannes de Gouden Camera veroverde - op te snorren.
© Cinevision.be/nl
Niets uit deze publicatie mag op welke wijze dan ook worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke (per e-mail of brief) toestemming van de verantwoordelijke uitgever.