Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Een veelfilmer kan je Mike van Diem niet noemen. In 1997 debuteerde hij met ‘Karakter’, een adaptatie van de gelijknamige roman van Ferdinand Bordewijk uit 1938. Het bleek meteen een schot in de roos, en hij won er zowaar de Oscar voor beste niet-Engelstalige film mee. Pas achttien jaar later levert van Diem een opvolger af nadat hij zich in de tussentijd vooral (on)ledig hield met het regisseren van reclamespots. Waar je bij ‘Karakter’ al aan de poster zag dat het om volwassen entertainment ging, lijkt het wel alsof hij met ‘De Surprise’ naar het andere eind van het spectrum is gegleden: dat van de romcom zowaar. Zij het er met een hoek af. Of net een extra hoek aan. Het is hoe je het bekijkt.

Rijkeluiszoon Jacob van Zuylen de With (Jeroen van Koningsbrugge) leidt een emotieloos leven. Al zijn hele leven voelt hij zo goed als geen enkele emotie, iets wat nogmaals duidelijk wordt als hij geen reactie vertoont op de dood van zijn moeder. Of liever: bijna geen. Nu zijn moeder is overleden, ziet hij de kans schoon om eindelijk te kunnen doen wat hij al een hele tijd wou doen: zelfmoord plegen. Na een aantal mislukte pogingen ontdekt Jacob dat er een bedrijf bestaat dat hun ‘klanten’ helpt bij die daad. Reisbureau Elysium om precies te zijn. Jacob sluit er de verrassingsclausule af: hij weet vooraf niet op welke manier hij om het leven gaat komen, maar het gaat wel spoedig zijn. Tijdens het uitkiezen van zijn doodskist, loopt Jacob Anne (Georgina Verbaan) tegen het lijf, die net als hij een verrassende zelfmoord wil (laten) plegen. De vlam tussen de twee slaat echter in de pan. Zozeer zelfs, dat beide van het leven beginnen te genieten. Helaas voor hen blijkt een contract bij Elysium ontbinden minder gemakkelijk dan gedacht.

De synopsis maakt duidelijk dat ‘De Surprise’ geen voor de hand liggende romcom is. Eerder een zwarte komedie, of zelfs een sardonische thriller. De plot haalde van Diem uit het gelijknamig kortverhaal van de in 1990 overleden Nederlandse auteur Belcampo. van Diem was al door dat verhaal geïntrigeerd toen hij nog aan de Filmacademie studeerde, maar de verfilming ervan liet uiteindelijk wel heel lang op zich wachten. Uitstel bleek gelukkig geen afstel. Gelukkig ja, want ‘De Surprise’ is een lekker wegkijkende romcomvariante. Al is het meer dan dat. Liefhebbers van suikerzoete cinema die kicken op het moment waarop de adonis zich in de laatste tien minuten een weg naar de luchthaven baant om zijn geliefde tegen te houden, zijn misschien zelfs niet eens te vinden voor een film waarin de liefde voortvloeit uit zelfmoordneigingen. En waarin surrealisme en duistere humor op het voorplan staan. Wat van ‘De Surprise’ eigenlijk een prent maakt zonder uitgetekende doelgroep voor ogen.

Zwaarmoedig wordt het nooit: van Diem zoekt geen toevlucht tot geweld of excessief bloedvergieten, en vervalt nergens en nooit in een niche. Hij houdt het publiek voortdurend op zijn qui-vive, zelfs al is die ene cruciale plottwist eigenlijk niet zo moeilijk te raden. Toch werkt van Diems aanpak tot op zekere hoogte. Hij maakt de plot nooit te voor de hand liggend, en kan rekenen op interessant spel van Verbaan en van Koningsbrugge. Jan Decleir verschijnt eveneens in een bijrol: van Diem is hem blijkbaar nog steeds dankbaar voor het puike werk dat onze landgenoot destijds liet zien in ‘Karakter’. Los daarvan is ‘De Surprise’ niet meteen een film die je verwacht van een man die naast een Oscar ook een Gouden Kalf wist te scoren: een erkenning die hij kreeg voor zijn studentenproject uit ‘Alaska’ uit 1989. Wat ons vooral doet vermoeden dat van Diem in de eerste plaats een eigengereid talent is dat vooral zijn eigen zin wil doen. Of gewoon heel kieskeurig is.

Simon Couwens