Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray
The War
Dat een oorlog littekens nalaat, behoeft geen twijfel, maar wat de omvang is van die littekens, is zeer moeilijk te bepalen. Om het precies te weten, moet je wellicht zelf oog in oog met de gruwel gestaan hebben. Zo dacht Ken Burns er ook over, de meervoudig bekroonde documentairemaker die intussen al twee Oscarnominaties op zijn palmares mocht schrijven, maar zich nog niet met die hoogste eer bekroond zag. ‘The War’ is een 14-delige docureeks die hij voor televisie inblikte, dus een Oscar kan hij daar niet mee winnen, maar wat ons betreft, verdient hij elke filmprijs mogelijk voor dit sublieme document.
Hij richt immers de schijnwerpers op Amerikaanse mensen zoals u en ik, die de oorlog beleefden en daar zoveel jaar na dato nog steeds de sporen van dragen. En op diegene die het niet meer hebben kunnen navertellen. Helemaal uniek is zijn aanpak. Zo selecteerde hij vier steden en dorpen, alle van een andere windrichting: Waterbury (Connecticut) in het oosten, Mobile (Alabama) in het zuiden, Sacramento (California) in het westen en Luverne (Minnesota) in het noorden. Daar ging hij telkens op zoek naar uitzonderlijke verhalen van zij die de tweedewereldoorlog nog steeds op het netvlies dragen. Veteranen vertellen over hun gruwelijke ervaringen, haast een hele wereld overspannend: van de landing op de Normandische kust, over strijd in Noord-Afrika tot bombardementen in Azië.
Met een speelduur van net geen vijftien uur is ‘The War’ een lange zit, maar wie gefascineerd is door het thema krijgt waar voor zijn aandacht. Moeiteloos word je meegezogen in de vele gruwelijke zo-ongelooflijk-dat-het-alleen-maar-waar-kan-zijn-verhalen, bovendien een heel andere visie op de oorlog biedend dan de vele documentaires die de lens op de bekende kopstukken richten. Burns wilde een meer persoonlijke docu maken, eentje die net daardoor ook dichter bij ons staat. Doodgewone mensen zoals wij die in dergelijke omstandigheden terechtkomen, werkt de herkenbaarheid in de hand. En grijpt bovendien veel meer aan.
‘The War’ maakt er ook een historisch verantwoorde zit van door heel het relaas in chronologische volgorde te vertellen, daarmee de hele oorlog vanuit Amerikaans standpunt overspannend. De visie is dan wel gelimiteerd (de bij ons zo aan WOII gelieerde Duitsers komen pas in beeld wanneer Amerika er mee in aanraking kwam), het is erg interessant om zien hoe die grote wereldmacht betrokken raakte bij iets wat initieel nog de ver-van-hun-bed-show was. Of: hoe Amerika zich begin jaren ’40 al een meester toonde op het vlak van massaproductie wanneer de aanmaak van wapens plots aan de orde was.
Met drie Emmy’s, unaniem lovende kritieken over de plas en kijkcijfers die producerende zender PBS hun beste resultaat in tien jaar tijd schonken, bewijst ‘The War’ dat hij meer is dan zomaar een docu die de geschiedenis herkauwt. Met getuigenissen die door merg en been snijden (let op de man die in een huilbui schiet wanneer hij vertelt hoe hij door gevangenen eten te geven hen onbewust het leven ontnam) en vertelstemmen van o.a. Keith David, Tom Hanks en Eli Wallach is dit zelf ook een stukje geschiedenis. Een instant klassieker.