Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Toen het dagboek ‘Anonyma’ in 1959 voor het eerst gepubliceerd werd, werd het verontwaardigd en afkeurend onthaald. Men vond het een schande voor Duitse vrouwen. Geschokt door de minachting van haar tijdgenoten verbood de schrijfster verdere publicaties. Zelfs na haar dood bleef haar naam onbekend. Het boek dat in de jaren ’50 zoveel controverse veroorzaakte, werd vorig jaar door cineast Max Färberböck (‘Aimée & Jaguar’) in een film gegoten. Alweer een pijnlijke bladzijde die Duitsland via de beeldende kunst omslaat.

We schrijven Berlijn, 1945. Wereldoorlog Twee is bijna ten einde. Al mag je die bijna ruim interpreteren, zoals enkele Duitse vrouwen aan den lijve zullen ondervinden na de Sovjetinvasie, want voor sommigen moest de ware gruwel van de oorlog (alsof ze die tot dan toe al niet genoeg in de ogen hadden gekeken) nog beginnen. “Wat zijn de juiste woorden om dit verhaal te vertellen?”, stelt Anonyma - het hoofdpersonage is even anoniem als de nooit onthulde autrice - aan het begin. In een wereld van bombardementen, honger en brutale verkrachtingen probeert zij zich samen met een boel andere vrouwen staande te houden in een schuilkelder. Ze neemt de positie van onderhandelaarster in, omdat ze als enige in die vrouwengemeenschap Russisch spreekt. Maar de taak die ze op natuurlijke wijze op de schouders krijgt, is misschien nog de zwaarste van allemaal.

Zo krijgt ze van een Sovjetoverste de volgende schokkende repliek wanneer ze haar beklag gaat doen over de mensonterende praktijken van diens ondergeschikten: “Die paar minuten, wat stellen die nu voor?” Het is duidelijk dat ze belandt is in een individuele strijd om te overleven, maar toch probeert ze via haar acties het leven van de andere vrouwen te vergemakkelijken (in hoeverre je dit woord kan gebruiken wanneer je spreekt over een oorlogssituatie), echter niet ten koste van alles. “Officier, commandant, generaal, vanaf nu bepaal ik zelf wie mij krijgt”, stelt ze.

‘Anonyma: Eine Frau In Berlin’ vertelt een schokkend relaas, maar helemaal aangrijpen doet het niet. Het trage tempo en de magere karakteruitwerking (vaak moet je de dingen aannemen voor wat ze zijn, zonder dat ze psychologisch onderbouwd zijn) helpen ook niet om de anonieme heldin in de hoofdrol in je hart te sluiten. Wel een pluim voor de fotografie, die zondermeer authentiek oogt en je absoluut het akelige gevoel bezorgt dat je middenin de oorlogshorror beland bent. Ook actrice Nina Hoss bezit de kracht om de film naar zich toe te trekken. Een verhaal dat verteld moest worden dus, en dat uit historisch oogpunt fascineert en vooral choqueert, maar dat jammer genoeg het ritme en de uitdieping ontbeert om aan de ribben te kleven.

Extra’s (dvd): een ‘making of’ en een ‘behind the scenes’-featurette, waarbij het onderscheid miniem is, gezien ze beide een blik werpen achter de schermen. In een te kort interview spreekt regisseur Max Färberböck ook nog over ondermeer zijn motivatie om de film te maken, de anonieme auteur van de roman, haar politieke verleden en over het casten van actrice Nina Hoss.

Peter Janssens