Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray
Birdwatchers
We schrijven het Mato Grosso do Sul, de dag van vandaag. De lokale veeboeren - fazendeiros geheten - leven een nogal saai, leeg doch luxueus leven in de Braziliaanse deelstaat. Niet moeilijk als je weet dat ze gigantische plantages bezitten die alle genetisch gemodificeerde gewassen voortbrengen. Avonden brengen ze traditioneel door in het gezelschap van birdwatchers, toeristen die naar de lokale fauna komen kijken. Het leven lijkt er gewoon zijn gangetje te gaan, maar dat is niet zo als je ziet hoe de inheemse bevolking het steeds moeilijker krijgt.
Ingesloten in overbevolkte reservaten hebben ze niet veel andere keus dan als slaaf aan de slag te gaan op de suikerrietplantages. Dat resulteert in een golf van zelfmoorden, die rebellie opwekt. Niet in het minst bij Nadio, hoofd van een Guarani-Kaiowa-indianenstam, die het beu is dat het land, hun land, onteigend wordt door boeren die de regenwouden stelselmatig ombouwen tot immense sojavelden en daarmee de indianen wegdrijven van hun eigen grond. Vluchten is niet langer een optie, dus wordt er tot actie overgegaan. Het resultaat: Nadio slaat z’n tenten op het land van één de machtigste eigenaren in Brazilië op.
Marco Bechis ging met documentarische precisie te werk in de voorbereidingen op ‘Birdwatchers’. Hij vond dat dit verhaal enkel verteld kon worden met een inheemse cast, maar dat realiseren bleek niet zo’n makkelijke klus. Ruim achthonderd interviews en drie maanden intensieve theaterlessen gingen vooraf aan de opnames, zij het met respect voor hun cultuur. Om een zo authentiek mogelijk gevoel te creëren castte hij niet enkel indianen in de hoofdrollen, ook liet hij hen spelen van hun eigen visie op de wereld. Dat levert een interessant resultaat op, al kan je moeilijk van acteerprestaties gewag maken.
Bechis laat twee culturen met elkaar clashen, en doet dat met eerbied voor beide partijen. Aan de ene kant zijn er de boeren die de vruchtbare grond nodig hebben om hun lucratieve business draaiende te houden (Bechis schildert ze niet af als eendimensionale kwaaddoeners), terwijl daartegenover de inlands staan, moe om te wachten op de autoriteiten die toch niet ingrijpen: het land als geldkoe versus het land als cultureel erfgoed. Dat brengt een soms onthutsend, maar jammer genoeg ook klinisch in beeld gebracht portret met zich mee, waarin de Chileens-Italiaanse cineast menselijke gevoelens als angst, razernij, maar ook nieuwsgierigheid (oppervlakkig) aan bod laat komen.
Hoe interessant de thematiek ook is, als kijker raak je moeilijk écht verbonden met het schrijnende lot van de inheemse bevolking. De personages krijgen geen echt gezicht, en wanneer Bechis toch probeert om een paar karakters uit te lichten (o.a. de jonge sjamaanpupil die verliefd wordt op de dochter van een landeigenaar), schiet hij tekort wat uitwerking betreft. ‘Birdwatchers’ is een belangrijke film over een actuele problematiek die om aandacht smeekt en de intenties van Bechis zijn zeker nobel, maar de filmmaker vindt vaak moeilijk het evenwicht tussen een documentarisch portret en een diepmenselijk drama.