Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Woody Allen keert terug naar The Big Apple met een script dat al ruim dertig jaar in zijn schuif verscholen zat. Oorspronkelijk had hij ‘Whatever Works’ gepend met Zero Mostel in het achterhoofd, maar toen die in de jaren zeventig het leven liet, haalde hij ook de stekker uit het project. Vreemd eigenlijk, gezien Allen er nooit een geheim van gemaakt heeft dat hij regelmatig de hoofdrol speelt in zijn eigen films omdat de acteur die hij initieel beoogde het liet afweten of plots onbeschikbaar was. Dubbel raar wordt het als blijkt dat het hoofdpersonage in ’s mans nieuwste zelfs krek dezelfde neuroses vertoont als Alvy Singer (z’n rol in ‘Annie Hall’).

In wezen zien we in ‘Whatever Works’ dus hetzelfde als in Allens andere films waar hij zelf niet in meespeelt of slechts een nevenpersonage voor zijn rekening neemt: een acteur (of actrice) die als substituut optreedt. Een procédé dat hij vooral later in zijn carrière is beginnen toepassen. Zo was in ‘Anything Else’ (waar hij nota bene wel in meespeelde) de traditionele Allen-rol weggelegd voor Jason Biggs, deed Will Ferrell in ‘Melinda And Melinda’ een aardige poging, waagde Scarlett Johansson zich eraan in ‘Scoop’ en was Colin Farrell de neurotische zenuwpees met dienst in ‘Cassandra’s Dream’.

Het verschil tussen al die acteurs en Larry David is dat die laatste geen enkele moeite moet doen om zich in de ongenoegen uitende huid van een traditioneel Woody Allen-karakter te verplaatsen. Tv-kijkers kennen David wellicht van ‘Seinfeld’ of van ‘Curb Your Enthusiasm’ en weten dat de humor van deze grappige jood sterk aansluit bij het type intellectualistische lolbroekerij dat Allen doorgaans uit de in galspuwende inkt gedrenkte pen stuwt. In ‘Whatever Works’ speelt hij de rol van Boris Yellnikoff, een man op leeftijd die letterlijk over alles klaagt en zaagt. Wanneer een jong, naïef grietje (Evan Rachel Wood) zijn pad kruist, ontdekt hij tegen zijn rationele gedachtegang in dat de liefde zich niet laat dicteren.

Je kan moeilijk beweren dat Allen hier het buskruit uitvindt. De personages die hij met de regelmaat van de klok opvoert (sommige maken zelfs pas in het laatste halfuur hun opwachting), de cynische dialogen die hij van de tong van de protagonist laat rollen, het deurenkomediekarakter, het is niet de eerste keer dat de regisseur van meesterwerken als ‘Manhattan’ en ‘Match Point’ zo’n film maakt. Op zijn palmares prijken wel meer van dit soort vaudevillekomedies, maar het is de kunst om steeds weer hetzelfde kunstje met succes op te voeren.

Het doet deugd om te zien dat Allen na meer dan veertig jaar in de filmbusiness zijn drive en pit nog niet verloren heeft. Het verbale vuurwerk raakt ook nu weer doel (al dient gezegd dat je wel fan moet zijn van Allens typerende humor; nieuwe zieltjes zal hij hier niet mee winnen) en bovendien heeft hij misschien wel dé perfecte acteur gevonden om aan zijn filmische alter ego gestalte te geven. ‘Whatever Works’ heeft wel inhoud, maar mist echte diepgang. Maar dat is wel vaker bij Allen. Iedereen weet dat de man op zijn best is als hij de dramatische toer opgaat, maar ook in het luchtige genre weet hij nog steeds te amuseren. Daarvan levert hij nu weer het bewijs.

Peter Janssens