Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Zoals een gunfight bij een western of een corrupte rechter bij een juridische thriller, zo hoort een ontsnapping bij een gevangenisdrama. Niet toevallig ‘The Escapist’ getiteld, vertelt deze Britse independent het relaas van een minutieus voorbereide escape, maar debuterend filmmaker Rupert Wyatt weet zijn eersteling gelukkig ten gepaste tijde te injecteren met een originele scheut ouderwetse nagelbijtende suspense of een snuifje verrassend goed getimede weemoedigheid die de boog ruim anderhalf uur gespannen houdt.

De setting is bekend, en oogt andermaal klassiek: een vuile poel waar criminelen de wetten bepalen en een machtige figuur de touwtjes strak in handen houdt - zo strak dat-ie ‘overtreders’ met een norse blik kan aanzetten tot het afsnijden van één van hun vingers. Een plaats waar je zowel voor als achter je moet kijken, vooral in de douche, en waar nieuwelingen het in hun eerste dagen zwaar te verduren krijgen. Niet moeilijk dus dat Frank Perry (Brian Cox), een ancien die al een kleine tien jaar achter de tralies zit, wil ontsnappen. Al zijn z’n motivaties om met stille trom te vertrekken van een heel andere aard. Om z’n plan tot een goed einde te kunnen brengen, heeft hij hulp nodig van enkele gelijkgestemde zielen.

Waar een non-lineaire vertelstructuur in veel gevallen intrigerend kan werken, lijkt het hier initieel een averechts effect te hebben. De eerste driekwartier heeft ‘The Escapist’ het lastig om de juiste drive te vinden, niet in het minst omdat de voorbereidingen van de ontsnapping er maar weinig toedoen als we al weten hoe het de personages niet veel later zal vergaan. Wel geeft het Wyatt de kans om zijn stilistische kwaliteiten te etaleren (let bijvoorbeeld op de bijzonder fraaie cut van Lacey die schuilt voor de trein naar diezelfde Lacey die uit eenzame opsluiting gehaald wordt).

Lang lijkt ‘The Escapist’ dus af te stevenen op een clichévolle finale, maar in het laatste halfuur neemt de film een meer weemoedige wending. Een onverwachte twist die het verhaal in een volledig ander daglicht plaatst en clever genoeg is om de kijker aan het denken te zetten. De film staat of valt er niet mee, maar het behoeft geen twijfel dat je als kijker bereid moet zijn om mee te gaan in het plotkluwen dat Wyatt voor je in petto heeft. Situaties dienen namelijk plots vanuit een ander perspectief bekeken te worden. Het pleit echter voor de jonge Britse wolf achter de camera dat hij géén suspension of disbelief nodig heeft om deze wending te laten ‘kloppen’.

Het melancholische karakter van die plotmeander wordt bovendien uitstekend belichaamd door de knappe vertolking van Brian Cox, hier te zien in een zeldzame hoofdrol. Hij schittert als een man die hunkert naar psychologische vrijheid en die uiteindelijk ook weet te bereiken. Meer dan zomaar een ontsnappingsfilm is ‘The Escapist’ veeleer een karakterdrama, gedrenkt in een sfeer veel somberder, maar waarachtiger dan in het gros van de Amerikaanse gevangenisvertelseltjes. Niet verwonderlijk dan ook dat Leonard Cohen met zijn grauwe vocalen de film mag openen en sluiten. Een verrassing en één van de meest opmerkelijke debuten van het jaar.

Peter Janssens