Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray
Antichrist
De één vindt het een verheven meesterwerk, de ander een in dampende drek ondergedompelde miskleun. Een al dan niet gulden middenweg schijnt niet echt te bestaan voor ‘Antichrist’. Die extreme reacties zijn geenszins een verrassing bij een film van Lars Von Trier, daar de Deense schandaalcineast niet vies is van een gezonde controverse. Integendeel. Zowel vormelijk (‘Manderlay, ‘Dogville’) als inhoudelijk (‘The Idiots’) gaat hij met graagte uit de bocht, en dat levert hem zowel fervente voor- als rabiate tegenstanders op.
De Von Trier-soep werd echter nog nooit zo heet opgediend als met ‘Antichrist’. Indien de loodzware thematiek er voor velen al niet over is, dan is de kans groot dat je struikelt over de groteske horrorbeelden waarmee de man zijn film stoffeert. Gaande van een onheil en chaos voorspellende vos tot een waanzinnige close-up op schaamlippen die worden afgeknipt. Niet eentje om gezellig met de familie te bekijken op een doordeweekse zondag, zoveel is zeker.
Von Trier kreeg het idee voor dit werkstuk naar eigen zeggen toen hij zwaar depressief was. Iets zegt ons dat die bewering niet gelogen is, getuige de zware metafysische symboliek en zwartgallige sfeer die hij over het scherm giet. ‘Antichrist’ draait rond het koppel ‘he’ (Willem Dafoe) en ‘she’ (Charlotte Gainsbourg), van wie het leven definitief ontspoort na de dood van hun zoontje. De ukkepuk komt om het leven tijdens een kippenvel veroorzakende proloog, in stijlvol zwartwit gefilmd op de tonen van Handels ‘Lascia Ch’io Pianga’. Pijnlijk detail: de jongen valt uit een raam terwijl hij en zij de liefde bedrijven. De moeder is ontroostbaar en legt de schuld zowel bij zichzelf als bij haar echtgenoot. De vader probeert het verlies van de pragmatische kant te bekijken en wil zijn echtgenote helpen met haar therapeutisch rouwproces. Hij stelt voor om te herbronnen in een hut in het bos. Daar aangekomen trekt Von Trier definitief zijn trukendoos open en giet hij thema’s als redemptie, schuld, geloof, atheïsme, egoisme en oerkrachten in een vaak ondoordringbaar geheel.
De expliciete horrortoon in ‘Antichrist’ komt des te bruter over omdat Von Trier geen moeite doet een verklaring te geven voor de (persoonlijke) demonen in het woud. Toch is het niet fair om alles of te doen als ongezonde exploitatie: de kern van het verhaal is immers een elegisch drama over het verlies van een kind, en alle handelingen en waanbeelden vinden hun voedingsbodem in die tragiek.
Von Trier mag dan wel een eigenzinnig provocateur zijn, hij weet verdomd goed hoe hij een film cinefiel verantwoord moet inblikken. En hoe hij die moet verkopen: ‘Antichrist’ is controversiële talk of the town sinds de première in mei 2009 in Cannes en het ziet er niet naar uit dat de gemoederen snel zullen bedaren. Opmerkelijk is dat zelfs de ‘Antichrist’-haters niet voorbij kunnen aan de moedige en elektrificerende vertolkingen van Gainsbourg en Dafoe. De manier waarop zij zich inzetten om Von Triers visie een menselijk en fascinerend gelaat mee te geven is op zich al een reden om ‘Antichrist’ in de annalen van de fascinerende cinema bij te schrijven. En om er drie sterren tegenaan te gooien.