‘The Ghost Writer’ opent magistraal: op de onheilspellende strijkertonen van Alexandre Desplat meert een ferryboot middenin de nacht aan. De asgrauwe weersomstandigheden, de schimmige fotografie, de mysterieuze auto met schijnbaar geblindeerde ruiten, de omineuze sfeer zit er al van meet af aan in en de 76-jarige thrillermaestro - Roman Polanski maakte zijn beste werk in het nagelbijtgenre - houdt die ook probleemloos vast tot hij je ruim twee uur later achterlaat met het knapste slotbeeld in jaren. ‘The Ghost Writer’ is, om kort te gaan, een pareltje.
Ergens is het dus ironisch dat de Poolse filmer hoge toppen scheert (dit is zijn beste werkstuk sinds het onderschatte ‘Frantic’) net op het moment dat hij er privé nooit eerder zo slecht voorstond. Wie het nieuws volgde, weet namelijk dat de regisseur een gevangenisstraf boven het hoofd hing en dat-ie op het eigenste moment van de première van deze prent in zijn chalet te Gstaad afwachtte of het Amerikaanse gerecht hem zal vervolgen voor de zedenfeiten (Polanski deelde in 1977 de lakens met een 13-jarig meisje, dat hem intussen zelfs publiekelijk heeft vergeven) waarvoor hij 33 jaar terug de States ontvluchtte. Intussen is hij weer op vrije voeten.
Life imitating art, niettemin, want ook politicus Adam Lang (Pierce Brosnan zet een grandioos Tony Blair-type neer) komt in ‘The Ghost Writer’ zwaar onder vuur te liggen wanneer blijkt dat de ex-premier zich in het verleden schuldig heeft gemaakt aan war crimes. Het resultaat: Lang en z’n entourage - ondermeer een verbitterde vrouw (Olivia Williams) die weet dat haar man een affaire heeft met zijn sexy rechterhand (Kim Cattrall) - blijven op Amerikaanse bodem, omdat de (schijnbaar niet zo brave) man in zijn thuishaven linea recta aan de autoriteiten dreigt uitgeleverd te worden. Déjà vu?
Nochtans is niet Lang, maar wel de ghostwriter uit de titel het hoofdpersonage van deze aan Hitchcock refererende thriller. Een man die op aanraden van zijn vriend annex manager de klus aanvaardt om de biografie van de voormalige eerste minister bij te polijsten - binnen de tijdspanne van een maand! Dat The Ghost (zijn naam komen we nooit te weten) aarzelt, is niet onwaarschijnlijk. Zijn voorganger liet in mystieke omstandigheden het leven: pleegde hij zelfmoord, was het ongeluk of werd hij een handje gelopen? Ewan McGregor blijkt ideaal om aan die gewone man die duistere zaakjes op het spoor komt (een typische Hitch-anti-held ook) gestalte te geven.
‘The Ghost Writer’ is een suspenserijke chiller in de traditie van de master of suspense, wiens voorbeeld Polanski al vaker gevolgd heeft. Met een sierlijk bewegende camera bouwt de cineast van ‘Rosemary’s Baby’ en ‘Chinatown’ de spanning op tot ze het kookpunt bereikt. Scènes waarin je haren rechtop gaan staan, zijn er legio. Het moment waarop de writer zich door de GPS van zijn overleden collega tot een doorbraak laat leiden, is ultraklassiek, maar retespannend. En de finale acte waarin een briefje wordt doorgegeven, is briljant geënsceneerd.
Maar het typische cynisme van de getormenteerde filmmaker sijpelt ook nu weer gestaag het scenario binnen, met als resultaat een pak aardedonkere humor die qua toon perfect aansluit bij de grimmigheid van het geheel. Kortom, een dialooggedreven thriller met zowel politieke als persoonlijke connotaties, waarmee Polanski zich nog krek zo vitaal bewijst als een jonge Hollywoodwolf, zelfs al mag hij daar zelf niet meer binnen. Bovendien is het acteerwerk - tot in de kleinste bijrollen van Eli Wallach, James Belushi en Tom Wilkinson - subliem. Intelligent én beklijvend hersenentertainment, dat Polanski meer dan terecht een Berlijnse Beer opleverde.