Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Die Michael Moore toch. Dissecteert hij in ‘Capitalism: A Love Story’ de stinkende keerzijde van het kapitalisme, en begint hij zijn betoog met een waarschuwing dat de film allesbehalve geschikt is voor kinderen en gevoelige kijkers. Om vervolgens verder te gaan met door veiligheidscamera’s opgenomen beelden van bankovervallen, gemonteerd op de tonen van Iggy Pops ‘Louie Louie II’. Of hoe het van meet af aan duidelijk is dat Moore zijn harde aanklacht tegen de excessen van de American Way Of Life opnieuw niet zonder zijn gebruikelijke ironie en sarcasme aan de man en vrouw brengt. Zoals we van de zich hardnekkig in zijn onderwerp vastbijtende man gewend zijn dus. Early adopters ontdekten hem al in 1989, toen hij in zijn debuut ‘Roger & Me’ de ongezonde dollargeilheid van General Motors in zijn thuisstad Flint op de korrel nam. Toen hij jaren later respectievelijk de wapenindustrie (‘Bowling For Columbine’) en het kwakkelende Bush-beleid (‘Fahrenheit 9/11’) via de grote Hollywoodpoort onderuithaalde, werd hij daar terecht voor beloond, Oscar en Gouden Palm incluis.

Helaas lijkt het vet intussen wat van de formulesoep: een slijtage die drie jaar geleden al zichtbaar was in ‘Sicko’, Moores kritiek op het Amerikaanse gezondheidsbeleid. Ook zijn frontale aanval op de oorzaken en gevolgen van de financiële crisis die sinds 2008 de (Amerikaanse) economie op de grondvesten deed daveren laat een paar steken vallen. Enerzijds omdat de documentairemaker niet meer zo genuanceerd of verrassend uit de hoek komt als vroeger, anderzijds omdat de nadruk steeds meer op te gemakkelijk scorend sentiment komt te liggen. Moore deinst er immers steeds minder voor terug om een in tranen uitbarstende getuige voor de camera op te voeren. Hoe nobel zijn intenties ook mogen zijn, het komt de boodschap niet altijd ten goede. Neem nu de scène waarin hij een familie aan het woord laat waarvan de moeder is overleden aan kanker. Dan twee keer bewust en niet al te subtiel focussen op een wenend kind, is toch wat van het goede teveel.

Moore bijt ook op andere momenten in het stof: zoals in naïeve scènes waarin kapitalisme door katholieke priesters als een zonde wordt beschouwd (en die in het huidige schandaalklimaat eerder een bulderlach oproepen) of in niets ter zake doende interviews met mensen als Wallace Shawn (Vizzini in ‘The Princess Bride’). Gelukkig zit hij een aantal keer ook right on the money, zoals in de vergelijking tussen het Romeinse rijk en de moderne samenleving of in de montage waarin hij Ronald Reagan als opperkapitalist ontmaskert.

Het petje mag hoe dan ook af voor het lef waarmee de beeldenstormende pitbull schrijnende verhalen brengt die wantoestanden binnen de scheefgetrokken westerse economie blootleggen. Getuigenissen van mensen die uit hun huis worden gezet, een multinational die verklaart het ‘gewone’ volk het liefst zo dom en arm mogelijk te willen houden of bedrijven die een dure levensverzekering afsluiten op hun werknemers en zo flink incasseren bij een overlijden, het zijn allemaal voorbeelden die Moore met graagte aan de oppervlakte brengt. Hij slaat zelfs een bruggetje naar zijn regiedebuut door de situatie in Flint nog eens in ogenschouw te nemen.

De goede bedoelingen ten spijt gaat ‘Capitalism: A Love Story’ helaas gebukt onder een gebrek aan focus. Moore neemt vaak teveel bochten in plaats van linea recta en bondig op het doel af te gaan. Waardoor dit pakketje woede eerder aanvoelt als een gemiste kans om echt tot op het bot van de materie te gaan. Dit mag dan wel vintage Michael Moore zijn, een grand cru is het niet.

Simon Couwens