Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Charlie Kaufman en Michel Gondry hebben met ‘Cold Souls’ absoluut niks te maken, maar het is niet te weerleggen dat de debuterende Franse filmer Sophie Barthes uit de surreële én absurde vijver vist die beide heren (en dan vooral de eerste, die creatief het sterkst uit de hoek kwam) als het ware aangelegd hebben. Waar de bizarre trips van de twee voornoemde innovators echter ook de hartsnaren bespeelden door karakters op te voeren waarmee het prettig optrekken is, lijkt Barthes elke emotie te weren. Waardoor het ons geen sikkepit kan schelen wat er met het hoofdpersonage gebeurt.

Zelfs niet wanneer dat karakter de naam Paul Giamatti blijkt te dragen, naar de acteur die in deze prent zichzelf speelt. Of toch het soortement mistroostig alter ego dat hij eerder ook al in ‘American Splendor’, ‘Sideways’ en ‘The Hawk Is Dying’ vertolkte. Wanneer hij er niet in slaagt om zich in zijn personage in te leven dat hij in de nakende voorstelling van Tsjechovs bekende toneelstuk ‘Oom Wanja’ zal vertolken, is een emotionele inzinking nabij. Maar net op dat moment leest-ie in The New Yorker een artikel over een bedrijf dat zielen tijdelijk kan verwijderen, invriezen en bewaren. Om lichter door het leven te kunnen gaan, laat hij z’n ziel achter in de handen van de malafide dokter ter zake (David Strathairn). En om zich nog beter met de rol van zijn Russische personage te kunnen vereenzelvigen, besluit Paul zich de ziel van een Russische dichter te laten inplanten. Het lijkt beter te gaan met zijn vertolking, maar wanneer hij toch zijn eigen ziel terugwil, ontdekt Paul dat die zich inmiddels in Rusland bevindt. Hij besluit erachter aan te gaan.

Het uitgangspunt mag dan al superfascinerend zijn en zich lenen tot tal van mogelijke scenario’s (van crazy comedy tot psychologisch drama), toch lijkt Barthes niet te weten welke richting ze met haar eerste langspeler uitwil. Wat aftrapt als een drama met sporadisch komische noot (de scène waarin Giamatti voor ’t eerst geconfronteerd wordt met zijn ziel is hilarisch!), ontaardt ei zo na in een noirthriller met de Russische maffia als booswichten.

Maar de zaken grondig uitwerken lijkt niet in Barthes’ filmwoordenboek te staan. ‘Cold Souls’, gebaseerd op dan wel geïnspireerd door ‘Dode Zielen’ van Nikolaj Gogol, beweegt zich bovendien aan zulk slakkengangetje voort dat je er zowaar een nog grotere depressie dan Giamatti’s karakter aan dreigt over te houden. Vooral omdat het allemaal erg veel potentieel heeft, dat echter niet grondig benut wordt. Zelfs Giamatti lijkt zich af te vragen wat hij hierin loopt te doen. De acteur weet van zijn typetje nog wel een tragische figuur te maken, maar dat deed hij eerder ook al met succes, en toen tenminste in een geslaagde film.

Toegegeven, de pelliculeworpen van Charlie Kaufman zijn ook niet vrij van pretentie (‘Synecdoche, New York’, iemand?), maar de regisseur blijft tenminste twee uur lang (of hoe lang het allemaal moge duren) trouw aan de visie die hij zelf vooropstelt. Dat terwijl de visie van Barthes net zo spoorloos blijkt dan de in Rusland residerende ziel waar het hoofdpersonage jacht op maakt. De goeie acteurs (Strathairn heeft charisma genoeg voor de rol van faustiaanse dokter, Emily Watson blijft schromelijk onbenut) kunnen er ook maar weinig aan veranderen. ‘Eternal Sunshine Of The Soulless Mind’ dus. Zielloos is mogelijk de maatschappij die Barthes lijkt te bekritiseren, maar spijtig genoeg is ook haar film dat.

Peter Janssens