Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Tegenwoordig kijken we niet echt meer op van films die de minder fraaie aspecten van de Tweede Wereldoorlog (niet dat er andere zijn, maar soit) voor de entertainmentkar spannen. Denk maar aan de talrijke met machoadrenaline overgoten oorlogsfilms of aan postmoderne spielereien als Tarantino’s ‘Inglourious Basterds’. En dan laten we voor het gemak en de lieve vrede de schunnige nazi-exploitationprenten volledig links liggen.

In de naweeën van de oorlog was het echter minder koosjer om de oorlog als entertainment te zien. Een veldslag opkalefateren met bekende Hollywoodsterren in de hoofdrol werd wel geaccepteerd, maar een coming of age-verhaal situeren in een concentratiekamp lag om begrijpelijke redenen moeilijker in de markt. Toch laat Gillo Pontecorvo’s ‘Kapo’ zich zo omschrijven. De mengeling tussen oorlogsaanklacht en ‘entertainende’ thriller werd echter maar lauw ontvangen, en verdween vrij geluidloos in de vagevuurannalen van de filmgeschiedenis.

De hoofdrol in ‘Kapo’ is weggelegd voor de veertienjarige Edith (Susan Strasberg), die opgroeit in het door Duitsland bezette Frankrijk. En die op een weinig vredelievende dag samen met haar ouders naar een concentratiekamp wordt getransporteerd. Terwijl haar ouders sterven in de gaskamer, wordt zij gered door een dokter ervoor zorgt dat ze naar een gevangenenkamp in Polen verhuist. In ruil voor (seksuele) diensten aan de Duitsers krijgt Edith meer privileges en promoveert ze tot ‘kapo’ of kampopzichtster. Door die nieuw verworven machtspositie verloochent ze haar eigen afkomst, maar uiteindelijk zal ze keuzes moeten maken. Zeker als ze verliefd wordt op Sascha, een Russische krijgsgevangene, die haar duidelijk maakt dat een individuele actie echt wel het verschil kan maken.

‘Kapo’ is de tweede film van de (van Joodse afkomst zijnde) Italiaan Gillo Pontecorvo. De man was een partizaan tijdens de Tweede Wereldoorlog, en begon zijn carrière als documentairefilmer. Een invloed die zeer duidelijk was in ‘Battle Of Algiers’, zijn politieke thriller uit 1965 die vaak gebruik maakte van documentairetechnieken en die algemeen als zijn meesterwerk wordt beschouwd. Een stijl waar hij ook mee flirt in ‘Kapo’ (hier en daar duiken flarden echte archiefbeelden op), zij het echter niet zo veelvuldig. Pontecorvo trekt vooral de kaart van een (intussen amper nog shockerend) oorlogsthrillerdrama, met een climax die zowaar een voorloper blijkt van publieksfavorieten à la ‘The Great Escape’. Het resultaat is een filmhistorisch curiosum dat soms doel raakt, maar het evenveel keer mist.

Opvallend in de mix, en meteen de ideale triviale uitsmijter van dit stuk leesvoer: de opvallende vertolking van Susan Strasberg. Die beet zich eerder al vast in de holocaustthematiek met de hoofdrol in ‘The Diary Of Anne Frank’ op Broadway. Susan komt trouwens uit een acteursnest, daar haar vader Lee Strasberg aan het hoofd stond van de befaamde Actors Studio, waar onder andere Al Pacino, Dustin Hoffman en Paul Newman de knepen van het vak leerden. En ze knoopte ook een vriendschap met Marilyn Monroe, een relatie die ze later uit de doeken deed in het boek ‘Marilyn & Me’.

Simon Couwens