Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray
Katalin Varga
Wie heeft er subsidies nodig? De Britse beginnende filmmaker Peter Strickland alvast niet. Met de erfenis van wijlen zijn oom besloot hij iets functioneels te doen, namelijk een film maken. In minder dan drie weken nam hij ‘Katalin Varga’ op in Transsylvanië, de ideale setting voor dit aardedonkere sprookje, dat je met een onbehaaglijke sfeer en een psychologisch uitgediept script anderhalf uur aan het scherm gevangen houdt. Net zoals het hoofdpersonage word je verplicht de confrontatie aan te gaan.
Al weet je niet of de confrontatie, die Katalin (schitterend vertolkt door de Hongaarse Hilda Péter, eveneens een debutante) zelf opzoekt, er ooit zou gekomen zijn mocht ze niet door haar man aan de deur gezet worden. Hij heeft ontdekt dat hun 11-jarige zoon niet de zijne is en verwerpt hem en zijn moeder. Zij besluit zich vervolgens te wreken op zij die haar leven ruïneerden. Met paard en wagen trekt ze, samen met haar telg die niet begrijpt wat er te gebeuren staat (en die als toeschouwer nooit helemaal de grond van de gebeurtenissen zal vatten), het onherbergzame Karpatenlandschap in, waar ze herinnerd wordt aan een misdaad die haar al elf jaar achtervolgt. En waarin ze zelf de slachtofferrol vertolkte.
Een vrouw die wraak besluit te nemen op de mannen die haar voor altijd tekenden: de premisse van ‘Katalin Varga’ heeft inderdaad iets van een huiveroefening, maar toch gaat Strickland nooit voor de voorspelbare spanning. Al weet de onbehaaglijke sfeer je wel bij het nekvel te grijpen. Een sombere klankband die onheil aankondigt, luidt al vroeg in de film het komende onweer in. Welk drama zich precies voltrok zoveel jaren terug wordt gaandeweg duidelijk. Je voelt ‘m komen, maar de manier waarop de filmmaker het uit de doeken doet, weet zodanig te beklijven dat je dat tikkeltje voorspelbaarheid moeiteloos door de vingers ziet. Helemaal omdat Strickland op het einde wél een paar verrassingen in petto heeft.
Dat ‘Katalin Varga’ finaal ook aan de ribben blijft kleven, dankt de film aan de sterke psychologische onderbouwing van de verschillende personages; allemaal op de één of andere manier gehavende zielen. Aan welke kant een karakter zich ook mag bevinden, de regisseur vertikt het om ze zwart dan wel wit voor te stellen. De scènes die Katalin met één van haar belagers (en zijn vrouw) doorbrengt, zijn onthutsend en aangrijpend tegelijk; met als hoogtepunt een sterk in beeld gebracht boottochtje, dat onschuldig start, maar even gauw de waardeverhoudingen tussen de personages pijnlijk blootlegt. Zulke momenten bevat deze internationaal gelauwerde prent (de film won ondermeer een Zilveren Beer) tot de allerlaatste scène toe.
Komt daarbij nog het fantastische ingetogen acteerwerk van de voltallige cast, met de verbluffende Péter op kop. Maar tevens Norbert Tankó, die Katalins zoontje speelt, is erg sterk in een rol die meer (natuur)talent vraagt dan ze laat uitschijnen. Een hoofdrol is ten slotte ook weggelegd voor de omgeving, een rurale streek waar de tijd is blijven stilstaan. Niet verwonderlijk dan ook dat het recht der wedervergelding er nog ouderwets intact is. Slotsom: een zeer knap debuut, dat de kijker zelf in de rol van scherprechter dwingt. Strickland observeert en registreert, maar het oordeel laat hij over aan de kijker. En die kan op het eind alleen maar slikken. Een film die enkele dagen op je netvlies blijft nazinderen.