Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Hoe groot de literaire nalatenschap van de Russische grootmeester Leo Tolstoj ook mag zijn (‘Oorlog En Vrede’ en ‘Anna Karenina’ zijn de bekendste titels), een film over zijn laatste levensjaar (de man stierf in 1910) klinkt op het eerste gehoor niet erg commercieel. Dat dit filmpje zich in hoofdzaak richt tot de literaire cinefiel of cinefiele literatuurliefhebber hoeft niet echt te verbazen. Al kunnen filmfans met een neus voor fijn acteerwerk deze ‘The Last Station’ beter ook op hun verlanglijstje plaatsen, daar Christopher Plummer en Helen Mirren het achterste van hun acteertong laten zien als respectievelijk Tolstoj en zijn echtgenote. Mirren en Plummer waren vorig jaar trouwens beiden genomineerd voor hun vertolking bij zowel de Academy Awards als de Golden Globes.

‘The Last Station’ begint met een kort neergeschreven situatieschets. In een quote van Tolstoj wordt gewezen op het belang van de liefde, zodat meteen duidelijk is welke thematiek centraal staat. En voorts leren we dat Tolstoj op zijn landgoed Yasnaya Polyana woont, samen met zijn echtgenote Sophia. Sophia en Tolstoj zijn in totaal 48 jaar getrouwd, en uit dat huwelijk kwamen maar liefst dertien kinderen voort. Een gelukkig koppel zou je denken, maar toch zit er geregeld een haar in de boter. Sophia’s levensvisie staat immers nogal haaks op Tolstojs filosofie die hem een trouwe schare volgelingen opleverde. Een van die Tolstojanen is Chertkov (Paul Giamatti), en die wil Tolstoj overtuigen om zijn literaire werken na zijn dood publiek te maken ‘voor het Russische volk’. Een idealisme waar Sophia tegen gekant is.

Teneinde te weten wat er zich precies afspeelt op het landgoed van Tolstoj, engageert Chertkov de idealistische en naïeve Bulgakov (James McAvoy) als Tolstojs privésecretaris. Bulgakov zit al gauw klem tussen de echtelijke malaise, en moet zichzelf in toom zien te houden als hij het te pakken krijgt voor Tolstoj-volgelinge Masha, zeker omdat Bulgakov naar eigen zeggen sterk geloof hecht aan het celibaat, een van de doctrines van Tolstoj.

Regisseur Michael Hoffman (die eerder al van het kostuumdramagenre proefde met ‘Restoration’) doet zijn uiterste best om een gebalanceerd geheel te brengen, iets waar hij grotendeels in slaagt. In het begin is het wat wennen daar je als kijker als het ware midden in een verhaal wordt gedropt. Gelukkig is er een gids in de vorm van Bulgakov, die net als de kijker zijn weg zoekt op het landgoed van Tolstoj. Goed gevonden alvast van Hoffman om grote stukken van het verhaal vanuit Bulgakovs oogpunt te vertellen, en niet zozeer uit dat van Tolstoj. Een structuur die wat te vergelijken valt met die uit ‘The Remains Of The Day’, waar we zowel het verhaal van de aristocratische familie als dat van de butler naast elkaar te zien kregen.

Toch is dit geen zwaarwichtige film die doet terugdenken aan de plechtstatigheid van Merchant en Ivory. Integendeel: Hoffman ziet meer heil in een luchtige aanpak (de manier waarop de schuchtere McAvoy probeert om niet te bezwijken voor de vleselijke lust). Een echt hecht geheel wordt ‘The Last Station’ niet, daar sommige karakterschetsen en scenariokronkels vaak iets te oppervlakkig zijn uitgewerkt. Over Tolstoj zelf kom je niet echt veel te weten, waardoor deze film eigenlijk meer een romantische situatie- en milieuschets dan een echte geschiedkundige kroniek is. Wie echt verslingerd is op Tolstoj blijft daardoor misschien wat op zijn honger zitten, maar wie zin heeft in een vlot binnenglijdende combinatie van blijspel en drama zit hier zonder meer gebeiteld.

Simon Couwens