Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

In 1994 debuteerde de Deen Ole Bornedal met de in een mortuarium gesitueerde chiller ‘Nattevagten’. Zo’n filmpje waarvan je denkt dat Jan Verheyen ook de teneur zou willen vatten, maar helaas voor hem (en ons) sloeg hij de bal ettelijke jaren later mis met het fletse ‘Alias’. De Amerikanen wilden ‘Nattevagten’ ook maken, en huurden prompt Bornedal zelf in voor de remake. Een versie die trouwens niet zo geslaagd was als het origineel, maar die wel bijna de Hollywoodcarrière van Bornedal had gelanceerd. Hij was in onderhandeling om onder andere ‘Scream’ te regisseren, maar keerde uiteindelijk Hollywood de rug toe om in geboorteland Denemarken zijn filmisch oeuvre verder uit te bouwen. Een dappere Deen, zowaar.
 
Bornedals meest recente worp is ‘Fri Os Fra Det Onde’ (‘Deliver Us From Evil’), een existentiële thriller gesitueerd in een afgelegen en gesloten gemeenschap in West-Jutland. Iedereen kent er elkaar, al kan niet iedereen met elkaar overweg. Zo blijkt als een dodelijk incident de verstandhoudingen op zijn kop zet en bij welhaast iedereen het slechte naar boven haalt. Boosdoener in het verhaal is de opvliegende en schijnbaar altijd dronken vrachtwagenchauffeur Lars, de broer van advocaat Johannes. Tijdens een moment van onoplettendheid overrijdt hij de oude Anna, en in plaats van het ongeval op te biechten, schuift hij de schuld in de schoenen van Alain, een vluchteling uit Bosnië, die als klusjesman werkt bij Johannes en zijn gezin. Anna’s echtgenoot Ingvar, een gepensioneerde militair die ironisch genoeg zijn zoon verloor tijdens de oorlog in Bosnië, is in alle staten en wil Alain eigenhandig lynchen. Ook de andere dorpsbewoners worden meegetrokken in de roes, en uiteindelijk komen niet alleen de xenofobe vooroordelen bloot te liggen, maar explodeert ook de strijd tussen de verschillende klassen in het dorp.

Bornedal maakt het de kijker niet gemakkelijk. Hij filmt in gesatureerde kleuren, waardoor het allemaal nog killer en kouder oogt. Hij laat het verhaal ook beginnen en eindigen met een narratie, maar dat is een stijlkeuze die meer ‘waarom’-vragen oproept dan beantwoordt. Alsof Bornedal met die vrouwelijke verteller de indruk wil wekken dat je ‘Deliver Us From Evil’ maar best als een boosaardige en helse parabel kan bekijken.

De connotatie met Bijbelse symboliek is alvast niet ver te zoeken. Er is niet alleen de titel die uit het ‘Onze Vader’ werd gelift, de broederstrijd tussen Johannes en Lars vertoont parallellen met de alles behalve vlekkeloze relatie tussen Kaïn en Abel, en zowel Johannes’ echtgenote Pernille als de oude Anna zijn actief in een bijbelvereniging. Pernille beweert bij het begin van de film dat er geen kwaadaardige mensen bestaan, en dat ze enkel maar verdrietig zijn omdat ze de liefde waar ze naar zoeken niet vinden. Een nobele christelijke vergevingsgezinde insteek, maar Pernilles pad naar vergeving blijkt uiteindelijk toch bezaaid met scherpstekende doornen.

Aanvankelijk lijkt het erop dat Bornedal een Scandinavische versie wil draaien van een Michael Haneke-film, waar de verdorvenheid van de mensheid ook steevast op het voorplan staat. Gaandeweg laat Bornedal de theorie echter voor wat die is, en gaat hij resoluut voor de brutale praktijk door alles om te ploegen naar een afgeleide van ‘Straw Dogs’. ‘Deliver Us From Evil’ legt geen vlekkeloos parcours af, hoofdzakelijk omdat Bornedal de ganse zaak te zwaarmoedig aanpakt. Waardoor de teneur van bijbelse redemptie uiteindelijk botst met de uitbarstingen van rauw geweld die naar het eind toe zelfs weggelopen lijken uit een horrorprent. Wat niet wegneemt dat Bornedals rondedans met menselijke dilemma’s en hete hangijzers genoeg panache in huis heeft om anderhalf uur lang in de ban te zijn van dit opborrelend én exploderend kwaad in een duister stuk Denemarken.

Simon Couwens