Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Laten we direct – en meer toepasselijke beeldspraak kunnen we ons niet indenken – de koe bij de horens vatten: ‘Rundskop’ is dé Belgische film van 2011. De kans dat er dit jaar nog een betere productie van eigen bodem verschijnt, is al net zo klein als die dat de Lokerse vetmester Alex Vercauteren ooit zijn schuld toegeeft voor de moord op veearts Karel Van Noppen. Een metafoor die in deze recensie zeker op zijn plaats is, daar cineast-scenarist Michaël R. Roskam zich voor zijn debuut liet inspireren door die in hormonenmaffiamiddens beruchte lynchpartij.

Centraal staat de jonge Limburgse veeboer Jacky Vanmarsenille (Matthias Schoenaerts). Wanneer die door een malafide veearts (Frank Lammers) benaderd wordt om een deal te sluiten met een geduchte West-Vlaamse vleeshandelaar (Sam Louwyck) ruikt hij meteen onraad. De recente moord op een federale politieagent heeft er namelijk voor gezorgd dat de flikken de hormonenmaffia nauw op de hielen zitten en azen op een snelle arrestatie. Uit de blauwe spotlights blijven is met andere woorden de boodschap. Maar er is nog een tweede reden voor Jacky’s scepticisme: de betrokkenheid van jeugdvriend Diederik (Jeroen Perceval), met wiens weerzien een aantal oude wonden opnieuw worden blootgelegd.

“‘Rundskop’ gaat over de hormonenmaffia zoals Hamlet over het Deense koningshuis gaat”, aldus regisseur Roskam. Een vergelijking die beslist steek houdt, gezien het hier niet om een dramatisering van de Van Noppen-zaak gaat (al zal wie met de zaak bekend is zeker en vast enkele herkenbare elementen terugvinden), maar wel om een groteske Shakespeareaanse tragedie over hoe het lot ons leven soms meer bepaalt dan ons lief is en hoe wij soms de speelbal kunnen zijn van gebeurtenissen waaraan we geen schuld en waarop we geen vat hebben. Dat neemt evenwel niet weg dat Roskam alles in het werk heeft gesteld om een zo waarheidsgetrouw mogelijk beeld te etsen van het Vlaamse vetmestersmilieu.

Het indrukwekkendste aan ‘Rundskop’ is echter de fysieke metamorfose van hoofdrolspeler Matthias Schoenaerts, een – excusez le mot – rastalent van wie het laatste nog niet gezien hebben. Drie jaar lang heeft hij zich fysisch voorbereid op de rol van Jacky, een boerenzoon die door een tragisch voorval als kind opgroeit tot een getormenteerde spierbal vol opgekropte woede en frustraties. En testosteron. Uiteindelijk kwam hij maar liefst 27 (!) kilo bij, een tour de force die nog het meest van al doet denken aan Robert De Niro’s huzarenstukje in ‘Raging Bull’. In Amerika zou Schoenarts voor deze rol een Oscar binnenrijven. En wat zou dat terecht zijn. Bovendien heeft zijn lange studeren om zich de West-Vlaamse en Truiense dialecten eigen te maken eveneens zijn vruchten afgeworpen. Op geen enkel moment valt Schoenaerts uit zijn rol.

Slotsom: met zijn intelligent en veelgelaagd scenario (Roskam verlegt de focus subtiel van de bredere maffia naar de figuur van Vanmarsenille), uitstekende vertolkingen (ook Jeroen Perceval, Sam Louwyck en Barbara Sarafian zijn op dreef in bijrollen), dreigende strijkersscore en briljante mise-en-scène is ‘Rundskop’ een aan de ribben klevende noodlotstragedie over verloren onschuld en vriendschap, schuld en boete, misdaad en straf, loyaliteit en verraad, West-Vlaanderen en Limburg én over conflicterende verlangens en de onmogelijkheid van herstel. Een kopstoot van een film, die dagen later nog door je bloedbanen raast. Een film met kloten aan zijn lijf. Stierenkloten om precies te zijn.

Peter Janssens