Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Toen auteur Yoram Kaniuk in 1969 het boek releaste waarop deze film geïnspireerd is, barstte er een storm van verontwaardiging los in Israël. We kunnen ons voorstellen dat de bewerking van Paul ‘ik heb dringend nog eens een hit nodig’ Schrader evenveel stof zal doen opwaaien, als hij er überhaupt al een release krijgt. De scenarist van in de annalen van de filmgeschiedenis opgenomen klassiekers à la ‘Taxi Driver’ en ‘Obsession’ (niet toevallig beleefde hij zijn gloriejaren in de jaren zeventig en ging het daarna steil bergafwaarts) blijft immers hondstrouw aan de thematiek van het boek.

Schrader heeft zich doorheen de jaren altijd opgeworpen als een interessant filmmaker, maar toch kan je niet ontkennen dat er op ‘s mans palmares meer stinkers (‘Dominion: Prequel To The Exorcist’, ‘Cat People’ en ‘Auto Focus’ – om er maar enkele te noemen) dan pareltjes te ontwaren zijn. Deze ‘Adam Resurrected’ laat zich echter niet zo makkelijk in één van de twee uitersten categoriseren. Daarvoor zijn het verhaal en de surreële, over the top uitwerking net iets te intrigerend. Maar daartegenover staat wel een tweede uur dat ons meer naar je horloge deed turen dan naar het scherm. Gelukkig is er nog het uitstekende acteerwerk van Goldblum en Dafoe.

De eerste treedt aan als Adam Stein, een voormalige podiumentertainer die zowel bij het grote publiek als bij de Duitse bezetter in de smaak viel. Anno 1961 verblijft hij in een psychiatrische instelling voor Holocaustoverlevers. Zijn status van gerespecteerd artiest vrijwaarde hem evenmin van de gruwel van de concentratiekampen. Wanneer kampcommandant Klein (Willem Dafoe heeft zijn tronie absoluut mee!) hem een buitensporig voorstel doet, besluit Stein hierop in te gaan. Het is immers zijn enige kans op overleven: Stein krijgt de garantie niet naar de gaskamers gestuurd te worden als hij zich als Kleins hond gedraagt – botten kluiven, blaffen en al wat een trouwe viervoeter zoal doet incluis. Zo komt Stein de oorlog volstrekt ontmenselijkt door, en dat laat sporen na die je niet zomaar uitwist.

Nooit gedacht dat Jeff Goldblum een vertolking als deze in zijn mars had. Zonder twijfel zet-ie één van de beste rollen uit zijn carrière neer als een entertainer, die kan bloeden op commando, gedachten lezen en als de beste dieren nabootsen. Met een rol als deze is het veelal balanceren op het randje (wanneer ga ik erover?), maar de acteur uit ‘The Fly’ raakt er wonderwel mee weg. Ook Dafoe is fenomenaal overtuigend als de kampofficier die – dat zien we in de in flashbacks in stijlvol zwart-wit – van Stein de (cliché)clown maakt die uitwending blijft lachen, maar inwendig verscheurd wordt door verdriet, angst en eeuwige trauma’s.

Gedragspsychologen zouden wellicht een stevige – excusez le mot – kluif hebben wanneer ze het hoofdpersonage willen analyseren, al lijken de psy’s in de film zelf er niet zo mee bezig te zijn (de verpleegster presenteert zich zelfs zonder schroom op z’n hondjes aan de getormenteerde patiënt). Stein draagt niet enkel de littekens van de ultieme vernederingen die hem in het kamp te beurt vielen, ook zijn gedrag neemt bizarre sprongen wanneer hij in de psychiatrische kliniek zelf op een jongen stuit die als hond opgevoed werd. De relatie die zich tussen de twee ontspint, is dan wel fascinerend doch vooral eindeloos bizar te noemen. Net zoals de film zelf eigenlijk. Of om een meer toepasselijke afsluiter uit de kast te halen: vreemd beestje.

Peter Janssens