Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Dat Hitchcock van een mooie vrouw hield, was bekend. Bij voorkeur met blonde coupe. De meest ravissante die Hitch ooit voor zijn lens plaatste, is ontegensprekelijk prinses in de dop Grace Kelly (hij werkte er niet voor niets drie keer mee samen), maar de eer van meest iconische valt beslist Kim Novak te beurt. In ‘Vertigo’ (1958) geeft zij namelijk gestalte aan twee blondines, één van nature en één die door de held (of door de filmmaker?) omgevormd wordt tot de perfecte kopie. Een beauté met goudgele haarsnit is echter lang niet Hitch’s enige stokpaardje in deze psychologische thriller.

Een gewone man die in een duister zaakje belandt, een creatie van de perfecte moord, een identiteitsverwarring, etc. Alfred Hitchcock klutst in ‘Vertigo’ inderdaad al zijn geliefkoosde thema’s door elkaar, maar toch levert dat geen typische prent van de master of suspense op. Hoe dat komt? Omdat de maker van thrillerparels als ‘Rope’, ‘Rear Window’, ‘Psycho’ en ‘Frenzy’ voor de enige keer in zijn carrière de plot ondergeschikt stelde aan de (psychologie van de) karakters. Het mag dan ook niet verbazen dat deze klassieker zich eerder laat definiëren als een passioneel drama over (onbeantwoord) verlangen dan als een detectivethriller.

Niemand geschikter om in de huid van een gewone man in een ongewone situatie te kruipen dan James Stewart, toentertijd Hitchcocks favoriete filmster, al zouden de twee na ‘Vertigo’ nooit meer samenwerken. Stewart speelt Scottie Ferguson, een flik die door acute hoogtevrees verplicht met vervroegd pensioen is moeten gaan. Hij wordt benaderd door oude vriend Gavin Elster met de vraag diens vrouw Madeleine (Kim Novak nummer één) te schaduwen. Elster vermoedt dat zijn eega haar verstand dreigt te verliezen en dat ze bezeten is door de geest van een dode vrouw. Scottie vervult zijn surveillanceopdracht echter iets te goed, want hij begint een affaire met Madeleine. Een fatale, zo blijkt wanneer zij zich voor zijn ogen van haar eigen leven berooft.

Wanneer Scottie vervolgens door een speling van het lot Judy (Kim Novak nummer twee) tegen het lijf loopt, raakt hij door haar geobsedeerd, omdat zij zo sterk op Madeleine gelijkt. Een obsessie die een hoogtepunt bereikt, wanneer Scottie alles in het werk stelt om zijn nieuwe vlam zo dicht mogelijk naar het evenbeeld van Madeleine te modelleren – haar bruine haren worden blonde en haar kledij wordt sexyer.

Het mag blijken uit de (overbekende) synopsis: ‘Vertigo’ is Hitchcocks meest ambitieuze project, en dat zal hij geweten hebben ook. Toen de film eind jaren ’50 in de zalen kwam, waren de critici niet mals. Ze verweten de prent te langdradig en zowaar te gedetailleerd te zijn, alsook dat het mysterie reeds ontsluierd was terwijl de film nog lang niet gedaan was. Uiteraard moet jje deze kritiek in het juiste tijdskader situeren: uiteindelijk was het immers de seksueel perverse subtekst die ruim een halve eeuw geleden in het verkeerde keelgat schoot. Maar zoals dat vaker gaat bij meesterwerken worden die na een poosje toch in hun waarde hersteld. Vandaag de dag wordt ‘Vertigo’ beschouwd als één van Hitch’s beste films. Iets wat de suspensefilmer overigens zelf ook vindt.

Er zijn dan ook legio scènes die van deze hoogtevreesclassic de filmparel maken waarvoor hij anno 2011 aanzien wordt: van de voyeuristische scènes waarin Scottie Madeleine schaduwt op de tonen van Bernard Herrmanns door merg en been snijdende score (die hij baseerde op Richard Wagners ‘gedoemde liefde’-compositie ‘Tristan & Isolde’) tot de trappenscène in de kerk en het daaruit voortvloeiende legendarische duizelingshot (in de cinematografie wordt vandaag zelfs verwezen naar het ‘vertigoshot’). Combineer dat met voortreffelijk acteerwerk van James Stewart en Kim Novak en je hebt een klassieker zonder weerga, waarvan met deze special edition-release de beste uitgave op de markt verschijnt.

Peter Janssens