De grote verrassing op de Oscaruitreiking van 2010 viel te rapen in de categorie ‘beste niet-Engelstalige film’. Terwijl iedereen dacht dat een van de gedoodverfde favorieten (‘Das Weisse Band’ van Michael Haneke of ‘Un Prophète’ van Jacques Audiard) met het gegeerde beeldje aan de haal zou gaan, was het outsider ‘El Secreto De Sus Ojos’ die als triomfator op het podium mocht. Een evidente keuze was het niet: cinematografisch is dit Argentijns thrillerdrama niet zo sterk als de bovenstaande titels, en de scenarioscharnier is een moordmysterie, ook al niet meteen iets waar de stijfdeftige Academy overstag voor gaat. In dit geval dus wel, en helemaal onterecht was de beslissing zeker niet. Dit is immers een absorberende kijkervaring die je moeiteloos twee uur in de ban houdt, en daarna nog knetterend blijft nasmeulen.
De ogen zijn de spiegels van de ziel, wordt wel eens gezegd. Een waarheid als een koe in ‘El Secreto De Sus Ojos’, waar de taal van ogen meer zegt over de personages dan de zaken die de mond prijsgeeft (of verbergt). Zo ook bij de gepensioneerde politie-inspecteur Benjamin Esposito (een alweer imposante Ricardo Darin) die besluit om een boek te schrijven over een moordzaak die hem al ruim 25 jaar in de ban houdt. In 1974 moest hij de brutale dood van Liliana Colotto onderzoeken, die in haar huis werd verkracht en vermoord. Esposito raakt ontroert door de welhaast devote liefde van haar echtgenoot Ricardo, en belooft hem om de dader te klissen. Esposito vermoedt dat de dader een jeugdvriend van Liliana is: de man staat immers op verschillende foto’s met het slachtoffer, en de blik in zijn ogen op die foto’s is volgens Esposito genoeg reden om de man van de moord te verdenken. Tijdens het onderzoek ontdekt de speurder echter dat perceptie niet altijd de ideale leidraad is, en dat de scheidingslijn tussen recht en onrecht vaak vervaarlijk dun is.
‘El Secreto De Sus Ojos’ werkt op verschillende niveaus. Vooreerst is het een boeiende reconstructie van een moordonderzoek, waarin regisseur Juan José Campanella mooi speelt met de clichés en toevalligheden die de speurtocht kleuren. Hoogtepunt is ontegensprekelijk de showstoppende scène in het voetbalstadion waar Esposito en zijn partner op zoek gaan naar de (vermeende) dader. Tegelijkertijd is het een sterk drama over (verborgen) verlangens, herinneringen en het nemen van verkeerde beslissingen. Dit komt vooral tot uiting in Esposito’s relatie met de rechter Irene Menéndez-Hastings (Soledad Villamil): 25 jaar lang heeft hij zijn gevoelens voor haar verzwegen en hij ziet het schrijven van zijn boek meteen als de kans om te proberen die fout recht te zetten.
Dat ‘El Secreto De Sus Ojos’ gebaseerd is op een roman (van Eduardo Sacheri om precies te zijn) is duidelijk. De flashbacks zijn immers niet zomaar een herinnering, maar staan synoniem voor de hoofdstukken van Esposito’s boek. Waardoor de film niet alleen de kracht van het beeld, maar ook dat van het woord eert. Campanella brengt het allemaal in beeld zonder te preken of te vervallen in goedkoop sentiment. Hij vindt een mooi evenwicht tussen het detective- en het liefdesverhaal en laat beide plotlijnen mooi samenvallen. En topt het allemaal met een mooi kippenvelslot.
Tot slot ook nog even verwijzen naar de politiek-historische context van ‘El Secreto De Sus Ojos’. Campanella verwijst niet expliciet naar het schrikbewind van de militaire junta in Argentinië de jaren zeventig, maar door het verhaal in die periode te situeren zijn er wel degelijk verwijzingen te vinden die als een donkere wolk boven het scenario hangen. Een extra subtiele touch die een zo al sterke film nog krachtiger maakt.