Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Je mag synopsissen over ‘Kiss Of The Spider Woman’ lezen zoveel je wil, de kans dat er een is die de essentie van de film uit de doeken doet, is eerder klein. Deze prent leeft en ademt immers dankzij de gratie van de subtiele manier waarop regisseur Hector Babenco de verhaallijnen stoffeert, en die laat zich vooral op het scherm voelen, en niet zozeer via geschreven analyses. Weet dus alvast dat er één ding is dat je beter kan doen dan momenteel deze recensie/impressie lezen en dat is de film zelf (nog eens) bekijken.

‘Kiss Of The Spider Woman’ is gebaseerd op de gelijknamige roman van de Argentijn Manuel Puig uit 1976. Gemakkelijke leeskost was die ‘El Beso De La Mujer Araña’ geenszins: de roman bestond grotendeels uit dialogen tussen twee personen, zonder dat echt duidelijk was wie aan het spreken was. Alvast een originele manier om een centrale plot, verschillende subplots en aanvullende verhalen-in-het-hoofdverhaal met elkaar te verbinden.

De man die zich met volle overtuiging op Puigs roman gooide, was de in Argentinië geboren Braziliaan Hector Babenco. Hij brak internationaal door in 1981 met ‘Pixote’ (een film over straatkinderen in Sao Paolo) en draaide na deze ‘Kiss Of The Spider Woman’ nog twee boekverfilmingen in Hollywood vooraleer terug films in Zuid-Amerika te gaan maken: ‘Ironweed’ in 1987 met Jack Nicholson en Meryl Streep (een verfilming van een Pulitzerprijs winnende roman van William Kennedy), en in 1991 het epische, maar bijna helemaal van de radar verdwenen ‘At Play In The Fields Of The Lord’ (gebaseerd op een roman van Peter Matthiesen). Stuk voor stuk titels die met passie en bezieling werden gemaakt, en verplicht op te snorren zijn door zichzelf respecterende cinefielen.

Dat de filmversie van Puigs roman voor het merendeel aanvoelt als een verfilmd toneelstuk hoeft niet te verwonderen. Grotendeels zien we twee personen op een locatie, en Puig verwerkte zijn roman in 1983 zelf al tot een toneelstuk. Een Broadwaymusical volgde trouwens in 1993. De protagonisten in ‘Kiss Of The Spider Woman’ zijn Molina (William Hurt) en Valentin (Raul Julia), celgenoten in een Zuid-Amerikaanse gevangenis. Molina is een openlijke homoseksueel die gearresteerd is wegens ontucht met een minderjarige. Valentin is een marxistische rebel die kritiek uit op het bewind en contacten heeft met een ondergronds operererende rebellengroepering. Beide mannen zijn heel tegengesteld aan elkaar, maar uiteraard groeien ze naar elkaar toe tijdens hun gevangenschap. Molina verdrijft de tijd door aan Valentin de plot van oude films die hij zag uit de doeken te doen: in eerste instantie een nazipropagandafilm die indruk op hem maakte door de liefdesrelatie tussen een spionne en een nazikopstuk. Later komt daar ook ‘Kiss Of The Spider Woman’ bij, en die titel doet dienst als allegorie voor de relatie tussen beide mannen. Die – zonder het echt te beseffen – leren van elkaar: Valentin ontdekt dat seksuele vrijheid en poëtisch escapisme even sterk kunnen zijn als politiek engagement, terwijl Molina inziet dat hij ook buiten zijn eigen (droom)wereld het verschil kan maken. Adder onder het gras: Argentin weet niet dat Valentin hem eigenlijk bespioneert in opdracht van de geheime dienst in ruil voor een vervroegde vrijlating.

De kracht van ‘Kiss Of The Spider Woman’ is de manier waarop Babenco en scenarist Leonard Schrader Puigs proza in overzichtelijke filmtaal gieten. De relatie tussen beide mannen in hun cel wordt traag maar geloofwaardig (en zoals reeds gezegd subtiel) uit de doeken gedaan, en de symbiose met de in sepia of zwartwit gefilmde reconstructies van de films die Molina vertelt, zorgt tegelijkertijd voor een ode aan de verbeelding en de helende kracht van film. Een boodschap die altijd snor zit. Ook meer dan snor zijn de vertolkingen: zowel Raul Julia als William Hurt maken van hun personages mensen van vlees en bloed (en niet zozeer geïndoctrineerde metaforen). Hurt kreeg meer dan verdiend de prijs voor beste mannelijke acteur tijdens de Oscaruitreiking en op het festival van Cannes. En zeggen dat Hurt pas aan boord kwam nadat Babenco’s eerste keuze Burt Lancaster moest afhaken na gezondheidsproblemen.

Extra’s (Blu-ray): wie meer wil weten over de betrokkenheid van Lancaster en het hectische productieproces van de film (boordevol financiële problemen, taalbarrières, artistieke offers en zelfs een regelrechte clash tussen Babenco en Hurt) doet er goed aan twee uur vrij te maken voor de allesomvattende making of-documentaire op de tweede schijf. Essentieel kijkvoer, en de perfecte aanvulling op deze nog steeds intrigerende arthousehit.

Simon Couwens