Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Een dorp maakt een film, staat er op de affiche/inlay te lezen, en daar is geen woord van gelogen. Dit Vlaams Filmpke is immers integraal opgenomen in het Oost-Vlaamse Schellebelle, en de cast (en crew) bestaat grotendeels uit niet-professionele acteurs uit Schellebelle en omstreken. Af en toe komt er cameogewijs een echte acteur voorbij, maar dat is eerder als vriendendienst dan als noodzaak. De regisseurs zijn wel professioneel, en maken hier beiden hun langspeeldebuut: rasacteur Johan Heldenbergh staat voor de eerste keer achter de camera en coregisseur Kenneth Taylor (tevens burgemeester van Schellebelle!) draaide voor Woestijnvis onder meer afleveringen van ‘Willy’s En Marjetten’ en ‘Neveneffecten’.

‘Schellebelle 1919’ kan je catalogiseren als het geesteskind van Heldenbergh. Het project kwam er nadat Heldenbergh (die in Schellebelle woont) van enkele leden van het Schellebels amateurtoneelgezelschap OKA te horen kreeg dat ze graag eens een film zouden maken. Heldenbergh ontfermde zich over het idee en zowat drie jaar later was het door hem geschreven ‘Schellebelle 1919’ er, bevolkt met en gemaakt door plaatselijke amateurs. Hard labeur uit liefde heet zoiets. Of hoe alle puzzelstukken op de juiste plaats lagen: zonder bekende acteur in de dorpsgemeenschap (laat staan een regisserende burgervader) zou het project er waarschijnlijk niet gekomen zijn.

Het sterkste punt van ‘Schellebelle 1919’ (naast het enthousiasme waarmee het allemaal is gemaakt) is Heldenberghs scenario. Door het te situeren in 1919 en te drenken in de Vlaamse geschiedenis blijf je graag bij de les. Heldenbergh omschrijft het project als waterzooiwestern en loodst inderdaad nogal wat klassieke elementen van het westerngenre in zijn verhaal. In 1919 zijn de wonden van de eerste wereldoorlog nog niet volledig gelikt in Schellebelle. Burgemeester Solle (Jo Van de Velde) droomt heimelijk van een groter en beter Schellebelle, onder meer door plaats vrij te maken voor een brug over de Schelde. Een van de woningen die moet worden onteigend is de boerderij van Remi Van De Velde (Joost Roggeman). Makkelijk gaat dat niet, daar Remi’s dochter Coralie (Ester Cattoir) tijdens de oorlog van de boerderij een opvangplaats maakte voor kinderen uit de buurt die hun ouders verloren. Wanneer Remi en zijn oudste zoon Casimir (Arne Vereecken) terugkeren uit de oorlog, wordt het voor Solle nog moeilijker om het huis te onteigenen, en een gewelddadige confrontatie dringt zich op. Vervang in deze samenvatting de brug over de Schelde door een treinspoor of een oliebron en denk aan de Amerikaanse burgeroorlog in plaats van de eerste wereldoorlog en je krijgt inderdaad een blauwdruk voor een volbloedwestern. Inclusief malafide huurlingscherpschutters en een (als Arabier vermomde) Indiaan.

Jammer dat Heldenbergh de magie van zijn project zelf wat doorprikt door om de haverklap een bekend gezicht te laten passeren: van een paar Neveneffecten in de loopgraven over Jan Verheyen die het een schone ceremonie vond tot Nic Balthazar als priester… het leidt tot aha-herkenningsmomenten die in de meeste gevallen totaal overbodig zijn en afleiden van het door nobele onbekenden bevolkte universum. Detailkritiek ongetwijfeld, maar om de een of andere reden trekken de bekende koppen toch teveel onnodige aandacht naar zich toe. Zeker als ze een gesproken rol hebben. ’t Zal wel niet toevallig zijn dat de stille passage van Koen De Graeve als overzetbootbestuurder het minst stoort.

Die nobele onbekende acteurs leggen trouwens zichtbaar hun hart en ziel in de film, zij het met (ietwat onvermijdelijk) wisselvallige resultaten. De amateur-acteurs die de hoofdrollen vertolken trekken zich voor het grootste deel aardig uit de slag, al merk je natuurlijk dat het geen volbloed acteurs zijn, wat links en rechts naar aarzelende scènes leidt. Een euvel dat trouwens nog meer de kop opsteekt als de bijrolacteurs op het voorplan komen. Het een en ander zorgt ervoor dat ‘Schellebelle 1919’ blijft steken in goede bedoelingen en nooit echt van de grond raakt. Niet dat dit een reden is om er ergens halverwege de brui aan te geven: Heldenbergh en co scoren immers heel wat sympathieke punten (ook voor de mooie plattelandsinkleding en –fotografie), waardoor dit openlucht-amateurtoneel tot aan het eind interessant blijft, zij het in de eerste plaats vooral als geslaagd sociaal experiment en niet zozeer als een hoogvliegend stuk zevende kunst.

Simon Couwens