Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Als we alle kortfilms, tv-series en documentaires optellen bij de gewone speelfilms die Ken Loach dusver heeft geregisseerd, dan staat hij voor de vijfenveertigste keer als ‘director’ op de titelrol. Zowaar een heel mooie prestatie voor de man die sinds zijn bioscoopdebuut (‘Poor Cow’ uit 1967) bekend staat als dé sociale Britse filmer bij uitstek. En die reputatie sinds begin jaren negentig bestendigde door nagenoeg honkvast elke twee jaar (of soms zelfs jaarlijks) een humaan drama af te leveren. Bij wijze van afwisseling mocht er soms al eens gelachen worden (‘Looking For Eric’), en soms zocht Loach zelfs het thrillermechanisme op (‘Hidden Agenda’). Het is met deze prent uit 1990 dat deze ‘Route Irish’ het meest DNA deelt, zij het dat de Ierse ‘troubles’ plaats hebben gemaakt voor de oorlog in Irak.

Loach en zijn inmiddels vaste scenarist Paul Laverty (dit is hun elfde samenwerking) tackelen de oorlog in Irak (of de Westerse bezetting in Irak, het is maar hoe je het bekijkt) vanuit meer dan een invalshoek. Uiteraard wordt de vaak mensonterende situatie van de onschuldige burgers aangeklaagd, daarnaast hebben Loach en Laverty oog voor de hypocriete politieke en economische machtspelletjes en de weerslag van de oorlog op het leven van de soldaten ter plaatse, en dan zeker op de sociaal zwakkeren die zich vaak voor het geld of geïndoctrineerd patriottisme laten inlijven.

‘Route Irish’ draait rond Fergus (Mark Womack), een Brit die na zijn militaire loopbaan bij het SAS als privécontractant in Irak aan de slag ging. Niet zozeer uit overtuiging, maar vooral om het vette belastingvrije loon dat hij uitbetaald krijgt. Het is met dat geld dat hij zijn jeugdvriend Frankie overhaalt om ook in Irak te komen werken. Logisch dat Fergus zich schuldig voelt als hij hoort dat Frankie is omgekomen tijdens een hinderlaag op de zogenaamde ‘Route Irish’, de onofficiële benaming voor de Baghdad Airport Road, een weg van ruim twaalf kilometer die de luchthaven van Bagdad verbindt met de zogenaamde ‘Green Zone’ en op het hoogtepunt van de Iraakse oorlog bekend stond als de gevaarlijkste weg ter wereld, daar het er stikte van bommen en zelfmoordterroristen. Fergus hecht weinig geloof aan de theorie dat Frankie stierf door een ongeval. Wanneer hij op een gsm een opname ontdekt waaruit blijkt dat zijn makker getuige was van een moorddadige raid op toevallige voorbijgangers, is hij vastbesloten de waarheid over diens dood te achterhalen.

Genoeg stof om een Hollywoodthriller te voeden, maar ‘Route Irish’ is en blijft natuurlijk een Ken Loach-productie. Wat wil zeggen dat er weliswaar plaats is voor actiescènes (en een brutale waterboarding), maar dat de nadruk toch vooral ligt op de menselijke repercussies van de tragedie. Zo begint een door de oorlog danig aangetaste Fergus een door verdriet en rouw aangestuurde relatie met Frankies ex, en is het duidelijk dat zowel hij als zij een menselijke catharsis nodig hebben om het leed te achter zich te kunnen laten.

De nobele bedoelingen van Loach en Laverty ten spijt, valt niet te loochenen dat alles (hoe schokkend het materiaal ook mag zijn) al vele malen eerder en beter is gedaan, en dat het duo er ditmaal zelden in slaagt om een mokerslag uit te delen. Het lijkt alsof Loach de personages vooral ziet als pionnen die hij op een schaakbord kan schuiven, daarbij al zijn favoriete thema’s afvinkt, maar nooit echt onder de huid weet te kruipen. Daardoor lijkt ‘Route Irish’ bij vlagen teveel op een berekend politiek pamflet, en niet zozeer op een robuust en ontroerend drama. Waardoor dit eigenlijk als mindere Loach finisht. Niet geheel verwonderlijk, daar Loach dusver de hoogste ogen gooide wanneer hij op een klein canvas opereert. Een canvas waar hij alvast naar terugkeert, daar zijn volgende (alweer door Laverty geschreven) ‘The Angel’s Share’ zich terug in het Britse arbeidersmilieu zal afspelen.

Simon Couwens