Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Hoewel de Coens vooral hoge ogen gooien met – veelal uitstekende – genrefilms (‘True Grit’, ‘No Country For Old Men’, ‘Fargo’, ‘Miller’s Crossing’), zijn hun kleinere, meer excentrieke projecten in de regel het meest interessant. En nu en dan kunnen ook die buitenissigere pelliculeworpen uit hun cocon breken. Kijk bijvoorbeeld maar naar de cultstatus die ‘The Big Lebowski’ door de jaren wist te veroveren. Of naar het Cannes-succes van ‘Barton Fink’, die als eerste (en nog steeds enige film) zowel de Gouden Palm, de Beste Acteur- én Beste Regie-prijs wist binnen te halen. Deze classic is vanaf heden op Blu-ray.

We schrijven 1941. Barton Fink (John Turturro) is een theaterauteur die het belang van de ‘kleine man’ op het oog heeft, maar op een zijspoor geraakt na een royaal aanbod om in Hollywood als scriptschrijver aan de slag te gaan. Nadat hij het gemaakt heeft op Broadway krijgt hij namelijk an offer he can’t refuse uit Tinseltown om een film over worstelen te pennen. Eenmaal in zijn kersverse tijdelijke woonst – een sinister, afgelegen hotel waarmee The Overlook in vergelijking een kuuroord is – gearriveerd blijkt Fink niet enkel te kampen met een writer’s block, maar ook met een eigengereide buurman, die er bepaald diabolische hobby’s op nahoudt.

Hoewel de film door critici de hemel werd in geprezen en hij drie Oscarnominaties wist te vergaren, werd ‘Barton Fink’ – zoals elke klassieker die een cultstatus verovert, wellicht – bij zijn oorspronkelijke release geen hoogvlieger. Internationaal wist hij zelfs geeneens zijn lage budget terug te verdienen. Misschien had dat wel te maken met de wijdvertakte thematiek, die zich niet zomaar in één vakje laat catalogeren. Voorheen hadden de Coens een film noir (‘Blood Simple’), een komedie (‘Raising Arizona’) en een maffiaprent (‘Miller’s Crossing’) gedraaid, hun nieuwste daarentegen werd zowel aanzien voor een neo noir, een horrorprent en zelfs een buddykomedie.

In realiteit is ‘Barton Fink’ dat allemaal tezamen of niets van dat alles, het is maar hoe je het bekijkt. Inhoudelijk stellen de Coens vooral het werkproces van de schrijver centraal, alsook de werking van de entertainmentindustrie (gesitueerd in de jaren ’40 weliswaar, maar net zo goed toepasbaar op een moderne tijd). Maar wie verder kijkt, ontdekt ook parallellen met het fascisme en Wereldoorlog II (er zitten zelfs veelvuldige verwijzingen naar Pearl Harbor in), verwijzingen naar slavernij én situaties waaruit blijkt hoe intellectuelen zich ten opzichte van de ‘kleine man’ opstellen.

Ook vormelijk spelen de Coens leentjebuur bij allerhande diverse invloeden, maar niet zonder daar hun eigen bizarre twist aan te geven. Waardoor ‘Barton Fink’ aanvoelt als een apocalyptische kruising tussen het duivelshistorie ‘Faust’, de psychologische thrillers van Roman Polanski (‘Repulsion’, ‘The Tenant’), de befaamde hotelklassieker van Stanley Kubrick en Stephen King (een verwantschap met ‘The Shining’ is nu eenmaal onmiskenbaar) en de Preston Sturges-film in film-klassieker ‘Sullivan’s Travels’. Maar daarnaast bevat de prent voor de doorwinterde cinefiel nog tal van andere verwijzingen, onder meer naar ‘Casablanca’, ‘La Dolce Vita’ en ‘Key Largo’. Een rijtje indrukwekkende films om in één adem mee vernoemd te worden althans.

De kunst zit ‘m echter in het combineren van stijlen, en dat hebben de Coens maar wat geweldig voor elkaar gekregen. ‘Barton Fink’ is – mede ook door de geweldige vertolkingen van John Turturro en John Goodman, die in het achterhoofd van de Coens al gecast waren tijdens het schrijfproces – uitgegroeid tot een aparte classic, die altijd een bijzondere plaats in het oeuvre van de Coens in zal nemen. Is het niet vanwege de prachtige versmelting van een resem ambitieuze thema’s en verwijzingen, dan wel vanwege het feit dat dit hun eerste samenwerking kenmerkt met inmiddels huiscinematograaf Roger Deakins, die het geheel nog een extra onbehaaglijke toets weet te geven.

Peter Janssens