Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Heerlijk, helder, Heineken. Een reclameslogan die enkele decennia terug niet weg te slaan was uit de reclameblokken op de Nederlandse tv en radio. In november 1983 ging het met Heineken alvast niet zo heerlijk en helder. De toenmalige directeur Freddy Heineken werd op 9 november immers (samen met zijn chauffeur Ab Doderer) in Amsterdam ontvoerd door vijf criminelen. Ze eisten een losgeld van 35 miljoen gulden (wat overeenkomt met zo’n 16 miljoen euro), een bedrag dat ze op 28 november daadwerkelijk uitbetaald kregen door het Heinekenconcern. Twee dagen later werd Heineken door de politie bevrijd uit een loods in het noorden van Amsterdam. Uiteindelijk werden alle ontvoerders gearresteerd en tot gevangenisstraffen tussen negen en twaalf jaar veroordeeld.

Een verhaal dat er om smeekt om verfilmd te worden, en bijna dertig jaar na de zaak is het (eindelijk) zover. Dat de verfilming van de zaak kritiek krijgt omdat die zich dichterlijke vrijheden veroorloofd en een paar onwaarheden als waarheden verpakt, is welhaast onvermijdelijk. Opvallend is alvast dat de ontvoerders eveneens van zich lieten horen. Willem Holleeder (wiens personagenaam in de film Rem Hubrechts is) eiste voor de rechtbank een verbod op de prent omdat die zijn imago zou schaden, maar zijn eis werd ontvankelijk verklaard. Drie andere ontvoerders eisten dat de makers duidelijk maakten dat de film heel wat fictieve elementen bevatte. En ook voor misdaadjournalist Peter R. De Vries die destijds een boek schreef over de zaak is ‘De Heineken Ontvoering’ een grote brok fictie en nauwelijks gebaseerd op de ware toedracht.

Of hoe de release niet onopgemerkt voorbij ging bij onze noorderburen. Nog een reden waarom ‘De Heineken Ontvoering’ nogal wat media-aandacht kreeg is de vertolking van Rutger Hauer als Freddy Heineken. Dit is immers Hauers eerste grote vertolking in een Nederlandse blockbuster sinds hij begin jaren tachtig naar Hollywood trok om er daar in het zog van zijn succesvolle carrière onder regisseur Paul Verhoeven een lucratieve loopbaan uit te bouwen. De rol van Heineken lijkt in elk geval op maat gesneden voor Hauer: in een carrière gevuld met zowel slechteriken als helden lijkt het wel alsof de rol van de ontvoerde industrieel (die door cineast Maarten Treurniet afwisselend antipathiek en sympathiek wordt voorgesteld) speciaal voor Hauer is neergepend.

Toch duurt het een tijdje eer Hauer zijn acteerspieren kan opspannen. In het eerste deel komt hij immers niet zoveel aan bod. Aanvankelijk concentreert Treurniet zich op Rem Hubrechts, de meest markante van Heinekens ontvoerders. Hubrechts heeft niet echt bestaan, maar is een samenvoeging van Willem Holleeder en Martin Erkamps, twee van Heinekens echte ontvoerders. Wat meteen verklaart waarom er hier maar vier criminelen worden geportretteerd in plaats van vijf. Rem (Reinout Scholten Van Aschat) sluit zich pas als laatste aan bij het groepje dat een miljonair wil ontvoeren, maar blijkt achteraf een van de échte initiatiefnemers om Heineken als doelwit te kiezen. Rems zieke vader werd immers wegens alcoholisme ontslagen bij Heineken. Ironisch genoeg raakte de man verslaafd aan bier omdat hij verplicht werd om met de collega’s mee te drinken. Halverwege kantelt het project. Na de bevrijding van Heineken door de politie, focust het scenario zich meer op Hauers vertolking. Heineken (die het tijdens zijn ontvoering moest stellen met een minimum aan comfort en af en toe psychologisch werd gemarteld) zint immers op wraak, en eens hij zijn innerlijke kracht heeft teruggevonden, ziet hij er persoonlijk op toe dat zijn ontvoerders voor het gerecht worden gebracht.

‘De Heineken Ontvoering’ maakt zijn potentieel niet volledig waar. Wie een nagelbijtende thriller verwacht waarin de geruchtmakende ontvoering van naad tot draad wordt gereconstrueerd, mag zijn verwachtingen bijstellen. De ontvoering zelf is weliswaar efficiënt in beeld gebracht, toch lijkt ze bijna een voetnoot in het grotere geheel. Treurniet ziet zijn film in de eerste plaats als de clash tussen een crimineel en zijn slachtoffer, en gaat niet voor makkelijke zwart-wittegenstellingen. Het een en ander heeft tot gevolg dat sommige verhaalscharnieren iets te snel worden afgehaspeld en dat andere personages vrij stereotiep worden neergezet of aan hun lot worden overgelaten. Op andere momenten vergroot Treurniet willekeurige details dan weer opvallend groot uit, getuige Rems fascinatie voor Al Pacino’s ‘Scarface’-vertolking. Vertel- en montagekeuzes die ervoor zorgen dat ‘De Heineken Ontvoering’ nooit een echt grote film wordt, maar toch genoeg panache in huis heeft om twee uur te boeien. En die uiteraard een extra graadje standing krijgt door de toch wel uiterst fraaie Nederlandstalige comback van Hauer.

Simon Couwens