Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

“You may think you know what you’re dealing with, but, believe me, you don’t”, aldus één van de vele schimmige karakters uit Roman Polanski’s neo-noir ‘Chinatown’. Hij heeft het tegen privédetective Jake Gittes, maar hij zou het net zo goed tegen ons kunnen hebben. Want dit 38 jaar oude meesterwerk is namelijk ook een film waarvan je op voorhand niet weet wat je te wachten staat. Je denkt wel te maken te hebben met een ode aan de klassieke misdaadverhalen van Raymond Chandler en Mickey Spillane, maar scenarist Robert Towne heeft veel meer in petto dan enkel dat.

Oorspronkelijk had producent Robert Evans (wie meer over deze machtsgeile Paramount-hotshot wil weten, raden we de sublieme docu ‘The Kid Stays In The Picture’ aan) Towne gevraagd een script voor een verfilming van ‘The Great Gatsby’ te schrijven. Maar omdat die laatste vond dat er aan het bronmateriaal van F. Scott Fitzgerald niets te verbeteren viel, kwam hij met een tegenvoorstel op de proppen: voor amper éénvijfde van de prijs zou Towne een eigen scenario schrijven. Wist Evans toen veel dat hij daarmee tekende voor dé deal van zijn carrière. En hoewel Towne nooit een veelfilmer of -schrijver zou worden, zette deze prent hem meteen op de kaart in Hollywood en bezorgde ze hem een krediet dat hij tot op de dag van vandaag nog niet verspeeld heeft. Hetzelfde kan evengoed gezegd worden over hoofdrolspeler Jack Nicholson, die al het goeds dat hem na eerdere rollen in ‘Five Easy Pieces’ en ‘The Last Detail’ voorspeld werd, verzilverde.

Nicholson schittert namelijk in de rol van Gittes, die op een dag door een mysterieuze vrouw ingehuurd wordt om onderzoek te doen naar ene Hollis Mulwray. Tijdens zijn onderzoek kruist zijn pad onder meer dat van Mulwrays echtgenote (Faye Dunaway), een vrouw uit de jetset van Californië, die zelf ook het één en ander te verbergen heeft. Maar dat blijkt peanuts te zijn tegenover de naar corruptie stinkende waterput, waar Gittes tijdens zijn speurtocht willens nillens het deksel vanaf heeft gehaald.

Ere wie ere toekomt: Towne’s script grenst dan wel aan het geniale, dat de film uiteindelijk de grote klassieker geworden is zoals die nu voor het eerst op Blu-ray verschijnt, is toch vooral de verdienste van Roman Polanski. De Poolse cineast, die met ‘Chinatown’ voor de laatste keer in Hollywood aan de slag zou zijn (kort na deze productie brak het alom in de media uitgesmeerde seksschandaal uit, dat hem richting Europa deed vluchten), was het namelijk niet eens met het slot en verplichtte Towne het te herschrijven. Daarenboven toont hij zich ook een echte noir-connaisseur door het verhaal volledig vanuit het oogpunt van Jack Nicholsons personage te vertellen, wat als gevolg heeft dat de kijker en de protagonist altijd over dezelfde informatie beschikken. En tot slot weet hij een zodanig broeierige sfeer te creëren dat je het gevoel hebt alsof Humphrey Bogart op elk moment van om de hoek kan verschijnen.

Dat gebeurt uiteraard niet, maar met Jack Nicholson, Faye Dunaway en John Huston staan er al meer dan voldoende klasse-acteurs voor de camera. Nicholson greep naast de Oscar die hij een jaar later voor zijn vertolking in ‘One Flew Over The Cuckoo’s Nest’ zou winnen, maar hij had ‘m net zo goed voor zijn vertolking van Jake Gittes verdiend. Faye Dunaway is een sublieme incarnatie van de iconische femme fatale. En Huston heeft charisma te over als gecorrumpeerde patriarchschurk met dienst. ‘Chinatown’ was aanvankelijk bedoeld als eerste film in een trilogie. Zestien jaar later kroop Nicholson zelf in de regiestoel voor het vervolg (‘The Two Jakes’), maar het resultaat draaide uit op een flop. Het derde deel is er nooit gekomen. De Blu-ray van ‘Chinatown’ gelukkig wel.

Peter Janssens