Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray

Films over psychologische aftakeling zijn in de meeste gevallen een risicovolle onderneming. Niet in het minst omdat (een deel van) de dingen die de regisseur op het scherm tovert uiteindelijk niet echt zijn, maar zich afspelen in de psyche van het hoofdpersonage. Wat de kans verhoogt dat het morrende publiek zich na afloop bij hun pietje (of een ander lichaamsdeel) gepakt voelt. Al valt er binnen het genre gelukkig ook veel te juichen: zalig zijn zij die algemeen aanvaarde meesterwerken als ‘Repulsion’ (Roman Polanski), ‘Fight Club’ (David Fincher) of ‘Black Swan’ (Darren Aronofsky) afleverden, en zo meteen de lat hoog leggen voor iedereen die in hun voetsporen wil volgen. Zoals Jeff Nichols, die met ‘Take Shelter’ een van de best onthaalde American independents van 2011 afleverde. 

Nichols liet in 2007 voor het eerst van zich horen met ‘Shotgun Stories’, een weinig gezien drama over een broederstrijd in het rurale Arkansas. Heel wat toonaangevende Amerikaanse critici hemelden de prent op en plaatsten hem zelf in hun top tien-lijstje. Vier jaar later schiet Nichols opnieuw in de waarderingsroos met deze ‘Take Shelter’, en inmiddels is zijn derde worp (‘Mud’, met Matthew McConaughey in de hoofdrol) klaar voor een internationale release na zijn première op het Cannes-festival dit jaar.

Verbindende factor in het oeuvre van Nichols dusver is acteur Michael Shannon, die in de drie de films van de partij is, maar vooral in deze ‘Take Shelter’ op het voorplan staat. Shannon is zo’n acteur voor wie de echte doorbraak bij het grote publiek nog moet komen, maar die met een opmerkelijke reeks vertolkingen (‘World Trade Center’, ‘Bug’, ‘Revolutionary Road’, ‘Boardwalk Empire’) al stevig op het voorplan staat bij de alerte cinefiel. Die doorbraak zou er trouwens volgend jaar kunnen komen, daar Shannon in ‘Man Of Steel’, de reboot van de ‘Superman’-franchise, de rol van General Zod vertolkt.

In het absorberende ‘Take Shelter’, kruipt Shannon in de huid van Curtis LaForche, die met zijn echtgenote Samantha (de eveneens aan een opmars bezig zijnde Jessica Chastain) en doof dochtertje Hannah in een huis op de boerenbuiten in Ohio woont. De relatie tussen Curtis en Samantha is innig en diep, al dan niet omdat ze beiden een verantwoordelijkheid hebben voor hun dochter. De verstandhouding tussen de twee wordt serieus beproefd wanneer Curtis last krijgt van nachtmerries en psychoses waarin hij ziet hoe een storm (en in een specifiek geval een wolk van vogels) op zijn huis afkomt. Op andere momenten heeft hij dan weer levensechte dromen waarin hij en zijn dochter worden ontvoerd. Curtis ziet die visioenen als tekenen van een naderende apocalyps en hervat de werken aan een oude schuilkelder. Vraag is natuurlijk of Curtis echt een katalysator is voor het naderende einde der tijden. Of is het gewoon zijn verbeelding die op hol slaat.

‘Take Shelter’ is een echte regie- en acteursfilm. Shannon trekt – met een vertolking die de kracht van de ingetogenheid voorop plaatst – alle aandacht naar zich toe, en de berekende beeldcomposities van Nichols geven nooit uitsluitsel over het hoe en waarom van Shannons visioenen. Intrigerend heet zoiets, al kan het voor de minder geduldige kijker ook ietwat frustrerend zijn. Zeker omdat het einde geen klaarheid brengt en iedereen het scenario op zijn eigen manier kan interpreteren. Ook het haasje-overspringen tussen verschillende genres (drama, thriller, psychologische horror) maakt het moeilijk om de film in een hokje te plaatsen. ‘Take Shelter’ laat zich bekijken als een absorberend familiedrama over het elkaar trouw blijven in goede en slechte tijden, maar door de dreigende ondertoon lijkt een plaats in het thrillercircuit eveneens op zijn plaats. Wat meteen verklaart waarom het een van de genomineerden was in de categorie ‘beste thriller of horrorfilm’ bij de jaarlijkse Saturn-awards  (zowat de Academy Awards voor het horror-, thriller en sf-genre). De kans dat ‘Take Shelter’ je onmiddellijk zal veroveren is klein, maar het is wel degelijk een titel die traag maar zeker onder de huid kruipt. Met andere woorden: een kleine, maar venijnige release die je best niet onder de radar laat verdwijnen.

Simon Couwens