Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray
The Missing Picture
Dat de atrociteiten in Cambodja tijdens het regime van Pol Pot en de Rode Khmer tijdens de jaren zeventig niet mogen vergeten worden, staat buiten kijf. Wie die zwarte bladzijden uit de Aziatische geschiedenis het liefst via de zevende kunst krijgt voorgeschoteld, was dusver vooral aangewezen op het uit 1984 stammende ‘The Killing Fields’, het relaas van de New York Times journalist Sydney Schanberg en zijn Cambodjaanse tolk Dith Pran. Een prent die inmiddels op de kop af dertig jaar oud is, maar nog steeds een uppercut van jewelste is.
Vorig jaar ontvingen heel wat festivals (waaronder Film Fest Gent) een kleine en heel persoonlijke film die zich ook afspeelt tijdens de Cambodjaanse oorlog. ‘The Missing Picture’ werd geregisseerd door documentairemaker Rithy Panh, en die leverde reeds meerdere docu’s af die afrekenden met het regime van de Rode Khmer. In 1994 slaagde hij er met ‘Rice People’ – een docudrama over een plattelandsfamilie die moet zien te overleven in een door de oorlog verscheurd gebied – zelfs in de eerste Cambodjaanse productie te realiseren die werd voorgedragen voor de Oscar voor beste niet-Engelstalige film. Wie geïnteresseerd is in de geschiedenis van Cambodja doet er dus zeker goed aan om Panhs vorige werk op te snorren.
Panh weet trouwens waar hij het over heeft: hij woonde met zijn familie in Phnom Penh toen Pol Pot aan de massaslachtingen begon en zijn vader, moeders, zussen en neven werden afgevoerd naar een straf-/werkkamp waar ze omkwamen van honger en ontbering. Hij kon zelf ontsnappen naar Thailand, en kwam uiteindelijk in Frankrijk terecht waar hij filmstudies volgde. Pas in 1990 zou hij terugkeren naar Cambodja. ‘The Missing Picture’ is Panhs meest persoonlijke project dusver, en ongetwijfeld het meest originele. Een deel van deze documentaire bestaat uit archiefbeelden, de rest uit een re-enactment waarin Panh zijn jeugdherinneringen evoceert met kleipoppetjes.
‘The Missing Picture’ laat zien hoe het leven van de Cambodjanen – inclusief dat van de familie Panh – veranderde in een nachtmerrie onder het regime van Pol Pot. Geplaagd door een levenslang trauma – Panh moet verwerken dat zijn familie brutaal om het leven kwam terwijl hij zelf in veiligheid was – probeert de cineast die pijn hier van zich af te filmen. Daar er geen echte archiefbeelden voorhanden zijn en zichzelf gewoon laten interviewen ook niet meteen een valabele optie was, koos hij ervoor om zichzelf, zijn familie en dorpsgenoten te visualiseren met kleipoppen. Zo kan hij toch zijn persoonlijk verhaal delen, en tegelijkertijd het hoe en waarom van de opkomst van de Rode Khmer duiden.
Toegegeven, het is even wennen aan de kleipoppetjes van Rithy Panh. Aanvankelijk komen ze over als een afstandelijke manier om een verhaal te vertellen, en gezien het onderwerp en de volstrekt a-commerciële teneur is dit niet meteen een film die je kan of moet eren om zijn mooie animatie. Geleidelijk aan haalt de cineast echter zijn slag thuis: de abstracte vertelwijze staat het medeleven niet in de weg, en na verloop van tijd voel je hoe de pijn en de persoonlijke demonen van Panh van ‘The Missing Picture’ een harde en ontroerende prent maken. En bovendien – al dan niet bewust – een mooie metaforische laag toevoegt aan de manier waarop je een documentaire kan inkleuren zonder te moeten terugvallen op bestaand beeldmateriaal of interviews. Het uppercutgehalte mag misschien niet zo hoog zijn als bij Joshua Oppenheimers ‘The Act Of Killing’ – waarin Indonesische kampbeulen hun eigen moordpartijen naspeelden – wat Panh hier aflevert mag/moet gezien worden.
© Cinevision.be/nl
Niets uit deze publicatie mag op welke wijze dan ook worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke (per e-mail of brief) toestemming van de verantwoordelijke uitgever.