Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray
Enemy
Toch een rare kwiet, die Denis Villeneuve. Vooral bekend als regisseur van potente arthousedigestiefjes (‘Incendies’ op kop) en vorig jaar plots met vlag en wimpel present in het blockbusterlandschap met het ontvoeringsdrama ‘Prisoners’. Van het ene uiterste in het andere zowaar. En dan hadden we deze ‘Enemy’ nog niet gezien. Schijnbaar nog voor ‘Prisoners’ op een drafje gedraaid terwijl hij aan het wachten was tot Hugh Jackman beschikbaar was. Voor Jake Gyllenhaal alvast opnieuw een kans om een beklijvende vertolking aan zijn portfolio toe te voegen. Of twee eigenlijk.
Wie tijdens de eindgeneriek graag bluft met zinsneden als ‘ik wist dat het zo ging aflopen’ zal zichzelf ditmaal willens nillens monddood moeten verklaren. Mooie eindgeneriek trouwens, met het krinkelende ‘After The Lights Go Out’ van The Walker Brothers als sluitstuk. Een generiek die volgt op een film die zich in de eerste plaats als mindfuck laat omschrijven. Want zelfs als je halverwege denkt mee te zijn met deze labyrintische puzzel, dan nog stort alle vorm van begrip in de laatste minuut als een doorweekt kaartenhuis in elkaar. Frustrerend voor de een, ‘wel lekker zo’ voor de ander.
Villeneuve en scenarist Javier Gullon haalden de mosterd bij de uit 2002 verschenen roman ‘O Homem Duplicado’ van Nobelprijswinnaar José Saramago. Hoe vlot het boek leest, weten we helaas niet – een dag duurt per slot van rekening slechts 24 uur. Hoe kronkelend de film zich laat bekijken dan weer wel. Antwoord: serieus kronkelend. Het begint al met een openingsscène waarin Gyllenhaal in een soort ondergrondse erotische nachtclub toekijkt hoe een blote vrouw een tarantula verplettert onder haar hoge hakken. Als aperitief kan het tellen.
Die geplette spin heeft ogenschijnlijk niet echt iets te maken met het verhaal dat volgt. Initieel maken we kennis met Adam Bell (Gyllenhaal) een onopvallende en grijze geschiedenisleraar die passieloos van dag naar dag glijdt. Zelfs zijn relatie met vriendin Mélanie Laurent lijkt een verplicht nummertje. Op een dag bekijkt Adam een dvd in zijn laptop en ziet hij in de achtergrond een man die als twee druppels water op hem lijkt. Adam ontdekt met de hulp van de eindgeneriek en het internet dat de man Anthony Claire (wederom Gyllenhaal) heet. Om de een of andere reden wil Adam Anthony ontmoeten: het begin van een schaduwdubbelspel waarin snel niet meer duidelijk is wie wie is en waarom wat gebeurt.
Ofwel is ‘Enemy’ een gigantische grap ofwel wordt er tussen de ‘huh wat’-momenten het een en ander vertelt over dubbelgangers, metafysische verstandhoudingen, man-vrouwtegenstellingen en psychedelische nachtmerries. En dat alles gefilmd in groezelig okerbruine kleuren – kwestie van het niet al te gezellig laten worden. Maar het werkt wel, op een of andere manier. Het uitgangspunt blijft intrigerend, de tegendraadse regie van Villeneuve triggert constant de nieuwsgierigheid en Gyllenhaal zet twee fascinerende personages neer die enerzijds heel ver van elkaar verwijderd lijken, maar misschien net daarom innerlijk verbonden zijn.
En dan is er nog dat eindshot. Wie die laatste dertig seconden wil verklaren of de film helemaal uitgelegd wil zien kan nog altijd op YouTube terecht voor het halfuurdurende ‘Enemy Explained’ – een featurette waarin ene Chris Stuckmann – deeltijds filmcriticus, deeltijds filmmaker – naar eigen zeggen de volledige film min of meer verklaart. Of je kan dat ook gewoon niet doen, en Villeneuves ‘Enemy’ nemen voor wat het is: fijne cinema tout court, zij het met een eigenzinnige stempel en een uniek cachet. Waarin het niet kunnen verklaren misschien wel deel van de fun is. Of misschien ook niet. Zo’n film is dit, ja.
Wie tijdens de eindgeneriek graag bluft met zinsneden als ‘ik wist dat het zo ging aflopen’ zal zichzelf ditmaal willens nillens monddood moeten verklaren. Mooie eindgeneriek trouwens, met het krinkelende ‘After The Lights Go Out’ van The Walker Brothers als sluitstuk. Een generiek die volgt op een film die zich in de eerste plaats als mindfuck laat omschrijven. Want zelfs als je halverwege denkt mee te zijn met deze labyrintische puzzel, dan nog stort alle vorm van begrip in de laatste minuut als een doorweekt kaartenhuis in elkaar. Frustrerend voor de een, ‘wel lekker zo’ voor de ander.
Villeneuve en scenarist Javier Gullon haalden de mosterd bij de uit 2002 verschenen roman ‘O Homem Duplicado’ van Nobelprijswinnaar José Saramago. Hoe vlot het boek leest, weten we helaas niet – een dag duurt per slot van rekening slechts 24 uur. Hoe kronkelend de film zich laat bekijken dan weer wel. Antwoord: serieus kronkelend. Het begint al met een openingsscène waarin Gyllenhaal in een soort ondergrondse erotische nachtclub toekijkt hoe een blote vrouw een tarantula verplettert onder haar hoge hakken. Als aperitief kan het tellen.
Die geplette spin heeft ogenschijnlijk niet echt iets te maken met het verhaal dat volgt. Initieel maken we kennis met Adam Bell (Gyllenhaal) een onopvallende en grijze geschiedenisleraar die passieloos van dag naar dag glijdt. Zelfs zijn relatie met vriendin Mélanie Laurent lijkt een verplicht nummertje. Op een dag bekijkt Adam een dvd in zijn laptop en ziet hij in de achtergrond een man die als twee druppels water op hem lijkt. Adam ontdekt met de hulp van de eindgeneriek en het internet dat de man Anthony Claire (wederom Gyllenhaal) heet. Om de een of andere reden wil Adam Anthony ontmoeten: het begin van een schaduwdubbelspel waarin snel niet meer duidelijk is wie wie is en waarom wat gebeurt.
Ofwel is ‘Enemy’ een gigantische grap ofwel wordt er tussen de ‘huh wat’-momenten het een en ander vertelt over dubbelgangers, metafysische verstandhoudingen, man-vrouwtegenstellingen en psychedelische nachtmerries. En dat alles gefilmd in groezelig okerbruine kleuren – kwestie van het niet al te gezellig laten worden. Maar het werkt wel, op een of andere manier. Het uitgangspunt blijft intrigerend, de tegendraadse regie van Villeneuve triggert constant de nieuwsgierigheid en Gyllenhaal zet twee fascinerende personages neer die enerzijds heel ver van elkaar verwijderd lijken, maar misschien net daarom innerlijk verbonden zijn.
En dan is er nog dat eindshot. Wie die laatste dertig seconden wil verklaren of de film helemaal uitgelegd wil zien kan nog altijd op YouTube terecht voor het halfuurdurende ‘Enemy Explained’ – een featurette waarin ene Chris Stuckmann – deeltijds filmcriticus, deeltijds filmmaker – naar eigen zeggen de volledige film min of meer verklaart. Of je kan dat ook gewoon niet doen, en Villeneuves ‘Enemy’ nemen voor wat het is: fijne cinema tout court, zij het met een eigenzinnige stempel en een uniek cachet. Waarin het niet kunnen verklaren misschien wel deel van de fun is. Of misschien ook niet. Zo’n film is dit, ja.
© Cinevision.be/nl
Niets uit deze publicatie mag op welke wijze dan ook worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke (per e-mail of brief) toestemming van de verantwoordelijke uitgever.