Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray
Small Axe: Alex Wheatle
Het vierde deel uit 'Small Axe', Steve McQueens focuskwintet op discriminatie en racisme in Londen anno de jaren zeventig en tachtig leest en kijkt als een synthese van de vorige drie. En daarmee ligt meteen het pijnpunt van deze (te) korte episode bloot. Net als in 'Mangrove' zoomt McQueen nader in op geschiedschrijvende rassenrellen, net als in 'Lovers Rock' reconstrueert hij op levendige wijze de zwarte gemeenschap op de tonen van reggaebeats en de walmen van hopelijk fijn versneden geestverruimende middelen en net als in 'Red, White And Blue' is het een reconstructie van een deel van het leven van een zwarte man die alle vooroordelen opzij wist te schuiven en een succesvolle carrière wist uit te bouwen. Een dikbelegde boterham, zeker voor een film die afklokt op amper een uur en zes minuten.
Alex Wheatle - want over hem gaat 'Small Axe IV' - is een Britse auteur die zowel voor young adults als voor volwassenen schrijft. Hij won verschillende literatuurprijzen en kreeg in 2008 zelfs het ereteken van de Order of the British Empire voor zijn bijdrage aan de Britse literatuur. McQueen focust zich op de kinder-, tiener- en jongvolwassenenjaren van Wheatle en die bieden inderdaad genoeg stof voor een filmische vertelling.
Wheatle werd in 1963 geboren in Londen en omdat zijn ouders niet naar hem omkeken bracht hij zijn kinderjaren door in strenge door blanken gerunde opvangtehuizen. Op zijn zestiende kwam hij in het vibrerende Brixton terecht waar hij aanvankelijk als een buitenbeentje wordt bekeken. Maar Wheatle vindt er gaandeweg zijn weg in de zwarte gemeenschap, onder meer als plaatselijke dj bij het Crucial Rocker Sound System. De rellen van Brixton in 1981 vormen een kantelpunt in het leven van Wheatle: hij wordt opgepakt door de politie en vindt een onverwachte mentor in zijn celgenoot die hem aanspoort om te studeren en zijn blikveld te verruimen zodat hij meer met zijn leven kan doen dan aanmodderen in Brixton.
Een van de redenen voor de rellen in Brixton in 1981 was de dood van dertien zwarte tieners op 18 januari 1981. Die kwamen om bij een brand in een huis waar een verjaardagsfeest aan de gang was. Geruchten en veronderstellingen dat er een brandbom naar binnen werd gegooid door extreemrechtse aanhangers werden nooit terdege onderzocht. De blanke apathie die volgde op de dood van de dertien tieners was reden genoeg om de sowieso al beladen raciale spanningen in Brixton tot een kookpunt te brengen. McQueen brengt de nasleep van de brand en de rellen uitsluitend in beeld via een fotomontage van historische foto’s. En dit op de tonen van het gedicht 'New Crass Massakah' dat dub poet en activist Linton Kwesi Johnson schreef over die fatale nacht. Die factuele reconstructie is meteen het hoogtepunt van 'Alex Wheatle': tastbaarder kan je de woede en het onbegrip van Wheatle en zijn tijds- en lotgenoten amper tonen.
Ook in de sfeerschepping toont McQueen zich weer een ervaren meester: zelfs in scènes waarin ogenschijnlijk niets gebeurt legt hij heel poëtisch de gemeenschap waarin hijzelf is opgegroeid bloot. En dat levert heel levendige tableaus op, zoals het kerstfeest waar Wheatle impromptu aan deelneemt. Dat McQueen ook de scherpe kantjes niet verdoezelt siert zowel hem als dit vijfdelig project.