Zoeken

Quo Vadis, Aida?

  • Cinevision.be/nl quoteert Quo Vadis, Aida? met een 4/5
  • Regisseur: Jasmila Žbanić
  • Cast: Jasna Đuričić, Izudin Bajrović , Boris Isaković, Johan Heldenbergh
  • Genre: Oorlogsdrama
  • Duur: 99 minuten
  • Releasedatum DVD: 05-11-2021
  • Distributeur DVD: Cinéart
Bekijk de cover van de film "Quo Vadis, Aida?"

Niet zozeer hammer time in 'Quo Vadis, Aida?', maar eerder mokerslagtijd. De manier waarop de Bosnische cineaste Jasmila Zbanic het bloedbad van Srebenica uit juli 1995 reconstrueert mokert de krop in de keel en de pijn in het hart. Anderhalfuur lang zit je in opperste frustratie en met klamme handen te kijken naar deze nagelbijtende en wraakroepende reconstructie die fictieve personages tegen een non-fictieve achtergrond plaatst. Of hoe Europa - en bij uitbreiding de rest van de wereld - zich inmiddels meer dan/amper 26 jaar na die non-fictieve achtergrond dieper dan de diepste zee mag schamen voor deze schandvlek in de wereldgeschiedenis. Helaas is het niet de eerste schandvlek, en nog helaaser zal het ook niet de laatste zijn. Een besef waarvoor je enkel maar de huidige status van de wereld even onder de loep moet nemen. 

De volledige burgeroorlog in voormalig Joegoslavië (1992 - 1995) uit de doeken doen is wat teveel tekstuele omkadering voor dit stuk, maar weet dat er in juli 1995 dus meer dan 8300 doden vielen in Srebenica - waarvan de meeste slachtoffers koelbloedig werden geëxecuteerd. Tot op vandaag zijn daarvan zo’n 6800 lichamen geïdentificeerd. Wat de genocide driedubbel pijnlijk en vierdubbel mensonterend maakt is dat de stad eigenlijk deel uitmaakte van een door de Verenigde Naties gecontroleerde veilige zone. Ruim 400 Nederlandse militairen waren verantwoordelijk voor de burgers die zich in die zone bevonden. Een zone die veel weghad van een grote gevangenis waar lang geen plaats genoeg was om alle burgers op te vangen, waardoor er ettelijk tienduizenden gewoon voor het complex bivakkeerden.

Op 11 juli drongen de door Ratko Mladic geleide Bosnisch-Servische troepen Srebenica binnen en de Nederlandse militairen konden/wilden niet verhinderen dat iedereen werd gedeporteerd in bussen en bestelwagens en dat zo goed als alle meegenomen mannen en jongens werden vermoord. De ergste genocide in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. Meer dan/amper 26 jaar geleden dus … en over die wilden/konden is achteraf ook nog hevig gedebatteerd. Daarbij kwam vooral de rol van bevelhebber Thom Karremans onder vuur te liggen, nog meer zo toen hij naderhand ook nog eens promotie kreeg. Maar die nasleep vormt een verhaal op zich. Karremans (niet-)handelen zorgde er alvast voor dat de Nederlandse taal werd verrijkt met woorden als Karremans-gevoel en Karremans-figuur waarbij Karremans dus synoniem staat voor lafheid of hulpeloze passiviteit in een dreigende situatie. Aan Johan Heldenbergh trouwens de eer en het genoegen om Karremans te vertolken in 'Quo Vadis, Aida?'. En hij doet dat goed.

Nog beter is Jasna Duricic als de Aida uit de titel. Zij werkt als lokale vrouw en voormalig lerares voor de VN als tolk zodat ze alles uit het Engels kan vertalen voor de lokale bevolking. Als VN-medewerkster staat ze op de veilige lijst. En Aida wil ook haar echtgenoot en twee zonen op die lijst krijgen. De drie mannen bevinden zich buiten het opvangcentrum, en krijgen niet eens daar toegang toe. Door een list weet Aida haar gezin toch binnen te krijgen, maar ze met een veilige escorte wegkrijgen eens de troepen van Mladic aan de ‘zuivering’ beginnen is een ander paar mouwen.

'Quo Vadis, Aida?' is een diepgelaagde film: de cinematografisch doorleefde reconstructie van de chaos in de veilige zone alleen al is reden om deze staalharde brok cinema op het menu te zetten. En dan is er nog het hoofdpersonage zelf: de manier waarop ze zich door de (ook voor haar) levensgevaarlijke situatie manoeuvreert om haar gezin te redden bouwt zich steeds meer crescendo op als integraal deel van de bloedrode historische reconstructie. Preken doet Zbanic niet: de bestaansreden van de film is uiteraard om deze zwarte bladzijde niet te vergeten en om de nieuwe generaties te tonen tot wat de mensheid in staat is wanneer onredelijkheid, nationalisme, godsdienstwaanzin en populisme de kop opsteken. Maar daarnaast is dit ook ongelooflijk intense puntje van de stoel-cinema met nachtmerrie-eske proporties die zonder schroom op hetzelfde schavotje van pakweg Steven Spielbergs 'Schindler’s List' mag plaatsnemen. 

Simon Couwens

© Cinevision.be/nl

   Bioscoop

   DVD/Blu-Ray