Cinevision
Film besprekingen: bioscoop, dvd en Blu-ray
De Veroordeling
Wil je alles ook fonetisch juist in het koppeke horen als je het leest? Weet dan dat het Deeventer is en niet Deventer. Voor de rest komen er geen voor interpretatie vatbare woorden voor in dit stuk. In de inhoud daarentegen … interpretatie is nou net waar alles om draait.
De media- en juridische storm die over Nederland waaide in het kielzog van de moord op de zestigjarige weduwe Jacqueline Wittenberg in september 1999 is nog altijd niet gaan liggen, en het hoeft niet te verwonderen dat de hele zaak gaandeweg ook werd verboekt, verfilmd en verpodcast. Een dader was initieel vrij snel gevonden: Ernest Louwes, de boekhouder van de weduwe. Ook al was de bewijslast niet honderd procent, de man werd in december 2000 tot twaalf jaar cel veroordeeld. Na het ontvangen van nieuwe gegevens trok onderzoeksjournalist Bas Haan in 2002 in het actualiteitenprogramma 'Netwerk' nog meer bewijsmateriaal in twijfel, waardoor Louwes in afwachting van een nieuw proces de cel mocht verlaten in de zomer van 2003. Zij het niet voor lang: in februari 2004 verdween hij opnieuw achter slot en grendel, omdat er toen nieuw bezwarend DNA-materiaal was opgedoken. Maar dat was lang nog niet het eind van de zaak, hoogstens een nieuw begin.
In 2005 begon de landelijk bekende opiniepeiler Maurice de Hond voor eigen gewin aan een persoonlijke kruistocht tegen de veroordeling van Louwes, zich daarbij vooral entend op het amateurisme en de corrupte aard van het Openbaar Ministerie. Hij duidde daarbij de klusjesman van de weduwe als echte dader aan, ook al kon hij dit bewijsmatig niet staven. Voor Haan was dit de reden om de zaak ook verder te onderzoeken. En waar hij aanvankelijk nog geloofde in de onschuld van Louwes, geraakt hij er steeds meer van overtuigd dat het toch wel degelijk de juiste man is die voor de moord is gearresteerd. Dat terwijl de polarisatie van de Hond ook op het mediavlak buitenproportionele vormen begint aan te nemen.
'De Veroordeling' hangt zijn kar aan de fake news-tijdingen die al te vaak heer en meester zijn, maar het is meer dan zomaar een tijdsmatig inhaken op. Ex-documentairemaker Sander Burger brengt in de eerste plaats een boeiend relaas over een hevig gemediatiseerde zaak waarvan eigenlijk nooit echt is geweten wie nou de dader was. Dat het cynisme van sommige betrokkenen ei zo na het leven van een door de publieke opinie van moord beschuldigde man aan flarden reet is daarbij natuurlijk het meest frappante onderdeel. En ja, allemaal echt gebeurd. Wat hallucinante taferelen oplevert. Heel wat van die taferelen laat Burger niet naspelen. Hij gebruikt echte beelden uit echte televisieprogramma’s om de zaak zo realistisch mogelijk mee te geven: zo was er niet eens een acteur nodig om de Hond te vertolken daar Burger gewoon beelden uit programma’s als 'De Wereld Draait Door' of echte interviews laat zien. Op het eind komt zelfs de echte Haan in beeld.
'De Veroordeling' is een gedreven en boeiende reconstructie van feiten die - zo gaat dat nu eenmaal - ongetwijfeld voor interpretatie vatbaar zijn en zowel weet te scoren als intrigerende whodunit en als inkijk op het juridische gestel. En die bovenal brandhout maakt van polarisatie en onverantwoord inspelen op de waan van de dag - met een archiefclip van de talkshow 'Thank God It’s Friday' als pijnlijk dieptepunt. Op de uitreiking van De Gouden Kalveren - de Nederlandse Oscars zeg maar - ging De 'Veroordeling' met vier beeldjes aan de haal: beste film, beste hoofdrol (Fedja van Huêt), beste bijrol (Yorick van Wageningen) en beste scenario.